Nhiều người thường thắc mắc rằng liệu đứng quá lâu có thể khiến chiều cao bị giảm sút hay không. Đặc biệt, những công việc yêu cầu đứng liên tục như nhân viên bán hàng, giáo viên hay y tá thường đối mặt với các vấn đề sức khỏe liên quan đến cột sống và khớp. Vậy đứng lâu có thực sự khiến chúng ta “lùn” đi, hay đây chỉ là một hiểu lầm? Hãy cùng tìm hiểu sự thật đằng sau câu hỏi này qua góc nhìn khoa học.
Mục lục
1. Đứng nhiều có bị lùn đi không?
Có nhiều lý do khiến một số người nghĩ rằng đứng lâu sẽ làm họ “lùn đi” hoặc làm giảm chiều cao của mình. Đây chủ yếu là những hiểu lầm, có thể do các hiện tượng tạm thời hoặc những tác động về cơ thể không được hiểu đúng cách. Dưới đây là một số lý do phổ biến:
Sự thay đổi chiều cao tạm thời: Khi đứng lâu, các đĩa đệm trong cột sống bị nén dưới tác động của trọng lực. Cột sống của con người bao gồm các đốt sống được đệm bởi những đĩa đệm mềm, có khả năng đàn hồi. Khi đứng lâu, trọng lực tác động lên cơ thể làm nén các đĩa đệm, khiến chúng bị ép lại và cột sống thu hẹp lại một chút. Do đó, vào cuối ngày, bạn có thể thấy chiều cao của mình giảm xuống một chút. Tuy nhiên, đây là một sự thay đổi tạm thời và không có ảnh hưởng lâu dài đến chiều cao.
Hiện tượng mất nước ở đĩa đệm: Các đĩa đệm trong cột sống có khả năng chứa nước để duy trì độ đàn hồi và độ mềm mại. Khi đứng hoặc ngồi lâu, đĩa đệm bị ép xuống do tác động của trọng lực, dẫn đến việc mất nước và làm giảm thể tích của đĩa đệm. Điều này khiến các đĩa đệm ít linh hoạt và cột sống có thể trở nên ngắn hơn trong thời gian tạm thời. Tuy nhiên, khi bạn nằm hoặc nghỉ ngơi, đĩa đệm lại có thời gian hồi phục và hấp thụ nước trở lại, giúp chiều cao của bạn trở về trạng thái bình thường.
Sự thay đổi trong tư thế cơ thể: Một số người khi đứng lâu có thể không duy trì được tư thế đứng thẳng, dẫn đến việc cột sống bị cong nhẹ hoặc các cơ bị căng. Điều này có thể khiến người ta cảm thấy mình thấp hơn, dù thực tế chiều cao không thay đổi.
Có thể bạn quan tâm:
- Đứng làm việc có tốt hơn ngồi làm việc?
- Đứng nhiều có khiến bắp chân to hơn?
- Đứng nhiều có giảm cân không?
2. Những nguyên nhân có thể khiến chiều cao bị suy giảm
Chiều cao của con người có thể giảm dần theo thời gian vì một số nguyên nhân liên quan đến lão hóa, chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt, và các yếu tố bệnh lý. Dưới đây là một số nguyên nhân chính dẫn đến việc giảm chiều cao theo thời gian:
2.1. Lão hóa và thay đổi cấu trúc cột sống
Khi trưởng thành, chiều cao của chúng ta đạt mức tối đa, nhưng theo thời gian, chúng ta có thể trở nên hơi thấp đi, dẫn đến mất chiều cao. Ví dụ, một người đàn ông có thể thấp đi 1,7cm khi đến tuổi 80 so với lúc 35 tuổi. Hoặc một người phụ nữ trước đây cao 1m63 có thể chỉ còn 1m57 khi đến tuổi 90.
Suy giảm chiều cao xảy ra từ từ, vì vậy bạn có thể không nhận thấy ngay. Người ta có thể bắt đầu giảm chút ít chiều cao khi bước vào độ tuổi 40 hay 50, nhưng quá trình này diễn ra nhanh hơn vào khoảng độ tuổi 70.
Giảm chiều cao là một phần bình thường của quá trình lão hóa, do sự thay đổi trong cấu trúc của cột sống. Các đĩa đệm giữa các đốt sống, vốn có chức năng như những bộ phận đệm, sẽ dần mất nước và trở nên mỏng hơn theo thời gian. Điều này làm cho chiều dài của cột sống bị giảm, dẫn đến việc chiều cao của cơ thể giảm dần.
Ngoài ra, theo tuổi tác, các đốt sống cũng có thể bị thoái hóa hoặc nén lại, làm cho cột sống trở nên kém linh hoạt và khó duy trì chiều cao ban đầu. Cột sống của người già có xu hướng bị cong, đặc biệt ở vùng thắt lưng và cổ, khiến chiều cao giảm xuống.
Mặc dù mất chiều cao một chút là điều bình thường khi già đi, nhưng nếu bạn mất hơn 2,5 cm chiều cao, đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề khác cần phải điều trị.
2.2. Các bệnh về xương, cột sống
Suy giảm chiều cao theo thời gian thường liên quan đến những thay đổi ở xương, cột sống hoặc cơ thể do tuổi tác, bệnh lý, hoặc các rối loạn bẩm sinh. Các bệnh lý này không chỉ ảnh hưởng đến vóc dáng mà còn tiềm ẩn nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác như đau lưng, biến dạng cơ thể, hoặc hạn chế vận động. Dưới đây là danh sách các bệnh phổ biến có thể gây suy giảm chiều cao:
- Loãng xương (Osteoporosis): Mất mật độ xương, dẫn đến xương giòn, dễ gãy và gãy xẹp đốt sống.
- Thoái hóa cột sống (Spinal Degeneration): Mất sụn giữa các đốt sống, làm khoảng cách đốt sống hẹp lại.
- Xẹp đốt sống (Vertebral Compression Fractures): Đốt sống bị xẹp do loãng xương hoặc chấn thương.
- Cong vẹo cột sống (Scoliosis, Kyphosis, Lordosis): Biến dạng cột sống làm giảm chiều cao.
- Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid Arthritis): Viêm mãn tính gây hẹp không gian đĩa đệm.
- Hội chứng Cushing (Cushing’s Syndrome): Tăng cortisol kéo dài, làm yếu xương và xẹp đốt sống.
- Thoát vị đĩa đệm (Herniated Disc): Đĩa đệm thoát vị làm cột sống ngắn lại.
- Bệnh Paget xương (Paget’s Disease of Bone): Xương yếu, tái tạo bất thường dẫn đến biến dạng.
- Thoái hóa sụn (Chondrodystrophy): Rối loạn sụn gây hạn chế phát triển xương và giảm chiều cao.
- Ung thư xương hoặc di căn xương: Phá hủy mô xương, dẫn đến yếu xương và giảm chiều cao.
- Thoát vị đốt sống do thoái hóa đĩa đệm: Đĩa đệm mất độ đàn hồi, làm giảm khoảng cách giữa các đốt sống.
- Hội chứng Marfan (Marfan Syndrome): Rối loạn mô liên kết gây cong cột sống và giảm chiều cao.
Việc nhận biết sớm và điều trị các bệnh này có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình suy giảm chiều cao, cải thiện chất lượng cuộc sống.
3. Tác hại khi làm việc thường xuyên ở tư thế đứng?
Nhiều ngành nghề như nhân viên bán hàng, lễ tân, đầu bếp, hay công nhân dây chuyền sản xuất đòi hỏi phải đứng làm việc suốt nhiều giờ mỗi ngày. Đây là yêu cầu tất yếu của công việc, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe. Vậy những tác hại cụ thể là gì?
3.1. Ảnh hưởng tới cơ xương khớp
- Đau lưng và cổ: Đứng lâu mà không thay đổi tư thế có thể gây áp lực lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng và cổ.
- Đau khớp chân: Đầu gối, mắt cá chân và hông dễ bị đau nhức do chịu lực trong thời gian dài.
- Thoái hóa khớp: Áp lực lâu dài có thể dẫn đến mòn sụn khớp, tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
3.2. Ảnh hưởng tới hệ tuần hoàn
- Suy giãn tĩnh mạch: Đứng lâu gây ứ đọng máu ở tĩnh mạch chân, làm tăng áp lực, dẫn đến suy giãn tĩnh mạch.
- Phù chân: Tĩnh mạch bị nén có thể gây tích tụ dịch, dẫn đến sưng chân, đặc biệt ở mắt cá chân.
3.3. Gây mệt mỏi cơ thể
- Mỏi cơ: Các cơ chịu áp lực liên tục sẽ bị căng thẳng, dẫn đến mệt mỏi và đau nhức.
- Suy giảm năng suất: Đứng lâu có thể gây khó chịu, làm giảm khả năng tập trung và hiệu suất làm việc.
Tìm hiểu chi tiết: Các tác hại dài hạn khi thường xuyên đứng làm việc
Làm sao để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực khi đứng làm việc lâu?
Đứng làm việc trong thời gian dài có thể gây nhiều vấn đề sức khỏe, từ đau nhức cơ xương khớp đến suy giãn tĩnh mạch. Tuy nhiên, việc áp dụng các biện pháp hợp lý có thể giúp bạn giảm thiểu đáng kể các tác động tiêu cực này.
1. Điều chỉnh tư thế đứng
Tư thế đứng đúng là yếu tố quan trọng để giảm áp lực lên cột sống và khớp. Hãy giữ đầu, vai, và hông thẳng hàng, tránh tình trạng gù lưng hoặc đẩy hông về phía trước. Trọng lượng cơ thể cần được phân bổ đều lên cả hai chân thay vì dồn lực vào một bên. Đặc biệt, bạn nên gập gối nhẹ thay vì khóa gối để duy trì sự linh hoạt và giảm căng thẳng cho khớp gối.
2. Thay đổi tư thế thường xuyên
Việc đứng yên một chỗ trong thời gian dài sẽ làm tăng áp lực lên cột sống và cơ bắp. Vì vậy, bạn cần thay đổi tư thế thường xuyên, chẳng hạn như đi lại vài bước mỗi 30–60 phút để tăng tuần hoàn máu. Nếu công việc cho phép, hãy kết hợp giữa đứng và ngồi để cơ thể được nghỉ ngơi. Đồng thời, các động tác như xoay vai, nghiêng người hay lắc chân cũng giúp giảm căng thẳng cơ thể hiệu quả.
3. Sử dụng công cụ hỗ trợ cho lưng và cột sống
Sử dụng các công cụ hỗ trợ như thảm chống mỏi chân có thể giảm áp lực lên bàn chân và cột sống. Đối với giày dép, hãy chọn loại có đệm êm và hỗ trợ tốt cho lòng bàn chân, tránh giày cao gót hoặc đế cứng. Nếu phải đứng lâu, bạn cũng nên đặt một chân lên gác chân nhỏ để giảm tải trọng lên thắt lưng và cột sống.
Để giảm áp lực lên chân và tuần hoàn máu, bạn có thể sử dụng tất y khoa, loại thiết kế riêng để hỗ trợ người phải đứng lâu. Trong một số trường hợp, ghế đứng hoặc ghế ngồi bán phần cũng là giải pháp tốt để bạn có thể nghỉ ngơi ngắn mà vẫn đáp ứng được yêu cầu công việc.
4. Tập thể dục và kéo giãn cơ bắp
Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như nhón gót hoặc nâng gót chân sẽ giúp tăng cường tuần hoàn máu. Các bài tập kéo giãn cơ lưng, cơ đùi và bắp chân trước và sau giờ làm việc có thể giảm căng cơ và duy trì sự linh hoạt. Ngoài ra, những hoạt động như yoga, pilates hay bơi lội sau giờ làm việc sẽ giúp cơ thể thư giãn và tăng cường sự dẻo dai.
6. Tối ưu hóa môi trường làm việc
Môi trường làm việc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe. Mặt bàn làm việc hoặc quầy cần được điều chỉnh ở độ cao vừa tầm tay để tránh phải cúi hoặc vươn người. Sử dụng ánh sáng đủ tốt và không gian thoáng đãng cũng giúp giảm căng thẳng cho cơ thể khi phải đứng lâu.
7. Dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý
Hãy đảm bảo có những khoảng nghỉ ngắn trong ngày, mỗi 2 tiếng nghỉ từ 5–10 phút để ngồi hoặc thư giãn. Sau giờ làm việc, massage hoặc ngâm chân với nước ấm sẽ giúp giảm mệt mỏi và cải thiện tuần hoàn máu. Điều này đặc biệt hữu ích đối với những người phải đứng lâu mỗi ngày.
Bằng cách điều chỉnh tư thế, sử dụng các công cụ hỗ trợ, và kết hợp những thói quen lành mạnh, bạn không chỉ giảm thiểu các tác động tiêu cực khi đứng lâu mà còn bảo vệ sức khỏe dài lâu. Đầu tư vào việc chăm sóc cơ thể là cách thiết thực để duy trì năng suất làm việc và chất lượng cuộc sống.
