Trong thời đại ngày nay, lối sống ít vận động dần trở thành vấn đề nhức nhối, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng. Không chỉ giới chuyên môn y tế, mà cả người dân bình thường đều nhận thức được tác hại của việc ngồi nhiều, ít vận động, dẫn đến nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, béo phì và nhiều vấn đề sức khỏe khác.
Một nghiên cứu năm 2010 trên 9.000 người Úc cho thấy cứ mỗi giờ một người ngồi xem tivi thêm mỗi ngày thì nguy cơ tử vong sớm của họ tăng thêm 11%.
Nghiên cứu từ hai trường đại học Úc cho thấy những phụ nữ ngồi hơn 7 giờ mỗi ngày có nguy cơ biểu hiện các triệu chứng trầm cảm cao hơn 47% so với những người ngồi 4 giờ hoặc ít hơn.
Nghiên cứu cũng cho thấy những phụ nữ không hoạt động thể chất có nguy cơ mắc các triệu chứng trầm cảm cao hơn 99% so với những phụ nữ tập thể dục vừa phải mỗi ngày.
Trên nhiều phương tiện truyền thông, khẩu hiệu “đi bộ 30 phút mỗi ngày” vang vọng không ngừng, điều này khiến nhiều người tin rằng hạn chế tối đa việc ngồi sẽ giúp họ có được một cuộc sống lâu dài và khỏe mạnh.
Tuy nhiên, lối sống đứng – xu hướng mới nổi trong những năm gần đây – lại đặt ra những câu hỏi thú vị: Liệu đây có thực sự là giải pháp cho vấn đề ít vận động? Liệu đứng lâu trong thời gian dài có gây ra tác hại nào đáng lo?
Phong trào đứng khi làm việc đang nở rộ ở dân văn phòng
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Anh, một phần ba dân số trưởng thành dành đến 10 giờ mỗi ngày trong tư thế ngồi, và một nửa trong số họ hiếm khi đứng dậy khỏi bàn làm việc vào giữa ngày. Hậu quả là một nửa số nhân viên văn phòng phải đối mặt với chứng đau lưng, đặc biệt là ở vùng thắt lưng. Tỷ lệ người bị bệnh béo phì đang ngày càng tăng cao ở các nước phát triển, cũng là hệ quả của lối sống ít vận động.
Nghiên cứu cho thấy, làm việc trong tư thế đứng hoặc ít nhất là “đứng” trong phần lớn thời gian làm việc có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Nguy cơ béo phì ở những nhân viên có lối sống đứng thấp hơn 32% so với những người còn lại. Các nhà khoa học khuyến nghị nên dành ít nhất 6 giờ mỗi ngày để đứng. Với nam giới, nếu không ngồi trong một nửa số giờ thức dậy, nguy cơ mắc bệnh béo phì sẽ giảm đến 59%. Tuy nhiên, 16 giờ đứng liên tục sẽ khiến cơ thể bắt đầu “tiết kiệm năng lượng” và không còn hiệu quả trong việc giảm cân.
Đối với phụ nữ, nguy cơ béo phì khi đứng trong 1/4, 1/2 và 3/4 ngày giảm lần lượt là 35%, 48% và 56%.
Nghiên cứu của các nhà khoa học Úc tại Đại học Sydney còn cho thấy mối liên quan giữa thời gian đứng và tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân ở người trưởng thành từ 45 tuổi trở lên: những người đứng nhiều hơn sẽ sống lâu hơn. Một nghiên cứu khác cũng cho kết quả tương tự và cho thấy họ ít có khả năng tử vong vì bệnh tim mạch hơn.
Lối sống đứng đang dần trở thành xu hướng mới trong giới văn phòng và được nhiều chuyên gia khuyến khích. Thay vì dành cả ngày ngồi ì một chỗ, hãy thử đứng dậy, vận động nhẹ nhàng trong giờ làm việc. Hãy biến lối sống đứng thành “thuốc giải độc” cho cơ thể và chìa khóa cho một cuộc sống lâu dài và khỏe mạnh!
Tuy nhiên, việc đứng liên tục trong thời gian dài cũng tiềm ẩn những nguy cơ không kém phần nghiêm trọng.
Nội dung này sẽ đi sâu phân tích những ảnh hưởng của “lối sống đứng” đối với cơ thể, đồng thời đưa ra lời khuyên để bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả.
Tác động tiêu cực của việc đứng liên tục:
- Khó chịu ngắn hạn: Việc đứng trong thời gian dài có thể dẫn đến mỏi chân, đau nhức cơ bắp, tê bì, thậm chí là mất tập trung trong công việc.
- Đau mãn tính: Nguy cơ mắc các bệnh lý về cơ xương khớp như đau lưng dưới, thoái hóa khớp gối, viêm khớp háng… cao hơn ở những người thường xuyên đứng lâu.
- Mệt mỏi: Việc duy trì tư thế đứng trong thời gian dài đòi hỏi cơ thể tiêu hao nhiều năng lượng, dẫn đến cảm giác mệt mỏi, đuối sức.
- Để phục hồi sau 5 giờ đứng liên tục, cơ thể cần ít nhất 30 phút nghỉ ngơi.
- Tăng nguy cơ giãn tĩnh mạch: Đây là vấn đề đặc biệt nghiêm trọng đối với phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ mang thai, người thừa cân hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh. Việc đứng liên tục khiến áp lực lên hệ thống tĩnh mạch tăng cao, dẫn đến suy giảm lưu thông máu, hình thành các varicose (giãn tĩnh mạch).
Theo cảnh báo từ các chuyên gia y tế, 20% phụ nữ trưởng thành ở độ tuổi 40 trở lên có nguy cơ cao mắc chứng suy giãn tĩnh mạch ở chân, một căn bệnh tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do lối sống ít vận động, đặc biệt là việc đứng liên tục trong thời gian dài.
Nhóm nguy cơ cao bao gồm:
- Nhân viên văn phòng: Nhân viên bán hàng, thợ làm tóc, bác sĩ phẫu thuật, quản lý… là những đối tượng thường xuyên phải đứng lâu, dẫn đến áp lực lên hệ thống tĩnh mạch, làm tăng nguy cơ giãn tĩnh mạch.
- Phụ nữ mang thai: Do sự gia tăng trọng lượng thai nhi, phụ nữ mang thai có nguy cơ cao bị suy giảm lưu thông máu ở chân, dẫn đến giãn tĩnh mạch.
- Vận động viên cử tạ: Việc tập luyện với tạ nặng có thể gây áp lực lên các cơ và khớp, dẫn đến đau nhức và tổn thương, tạo điều kiện cho bệnh phát triển.
Trong môi trường văn phòng, một xu hướng đã nổi lên như một giải pháp sáng tạo cho sức khỏe nhân viên bàn giấy: bàn làm việc đứng. Các công ty tiên phong đã bắt đầu trang bị những chiếc bàn này, không chỉ ở nước ngoài mà còn lan rộng khắp thế giới, nhằm thúc đẩy một môi trường làm việc linh hoạt và khỏe mạnh.
Một nghiên cứu gần đây của Đại học Queensland đã làm sáng tỏ những lợi ích không ngờ của việc sử dụng bàn làm việc đứng. Theo kết quả nghiên cứu, việc chuyển đổi giữa tư thế ngồi và đứng không chỉ giúp nhân viên tập trung hơn vào công việc mà còn giảm thiểu sự trì hoãn nhiệm vụ. Điểm nổi bật nhất là khả năng giảm căng thẳng: những nhân viên sử dụng bàn đứng có mức độ hormone căng thẳng cortisol thấp hơn đáng kể so với những người chỉ ngồi suốt ngày.
Không chỉ dừng lại ở đó, một số văn phòng còn đưa ra giải pháp “ngồi-đứng” kết hợp và thậm chí là máy chạy bộ tích hợp với bàn làm việc, giúp nhân viên vận động ngay cả trong giờ làm việc. Đây là một bước tiến đáng kể trong việc chăm sóc sức khỏe tại nơi làm việc, đặc biệt là đối với những nhân viên văn phòng thường xuyên phải đối mặt với nguy cơ ít vận động và không có thời gian đến phòng tập thể dục.
Các chuyên gia y tế và nhà khoa học đều đồng tình rằng việc này không chỉ cải thiện sức khỏe thể chất mà còn tác động tích cực đến tinh thần làm việc, mở ra một hướng đi mới cho sức khỏe văn phòng trong tương lai.
Một nghiên cứu gần đây của Đại học Curtin, Úc, đã đưa ra cái nhìn sâu sắc về tác động thực sự của việc sử dụng bàn làm việc đứng trong môi trường văn phòng. Phân tích dữ liệu từ các nhân viên trung tâm cuộc gọi ở Thụy Điển, nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù có sự khác biệt giữa việc sử dụng bàn đứng và ngồi, nhưng sự khác biệt đó không đáng kể như mong đợi.
Các nhân viên sử dụng bàn đứng ngồi đã dành 78,5% thời gian làm việc của họ trong tư thế ngồi, so với 83,8% ở những người sử dụng bàn làm việc thông thường, chỉ với sự chênh lệch 5%. Điều này cho thấy rằng việc có một chiếc bàn đứng không tự động dẫn đến việc thay đổi lối sống ít vận động.
Thêm vào đó, những người sử dụng bàn đứng thường đứng dậy sau mỗi 46 phút và đi bộ trong 5 phút, trong khi những người sử dụng bàn ngồi chuyển sang đứng hoặc đi bộ sau mỗi 36 phút. Mặc dù việc chuyển đổi này diễn ra thường xuyên hơn, nhưng không đủ để tạo ra sự thay đổi đáng kể trong lối sống.
Nghiên cứu của Đại học Bang Oregon vào năm 2015 cũng cung cấp một góc nhìn mới. Trong một thí nghiệm kéo dài 12 tuần với những nhân viên béo phì sử dụng máy chạy bộ mỗi ngày, họ đã tăng số bước đi lên 1.000 bước mỗi ngày nhưng không hề giảm cân. Điều này cho thấy rằng hoạt động thể chất nhẹ nhàng không đủ để tạo ra sự thay đổi đáng kể về cân nặng.
Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng, mặc dù việc sử dụng máy chạy bộ tại bàn làm việc có thể cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm số ngày nghỉ ốm, nhưng nó cũng làm giảm hiệu suất làm việc, với tốc độ gõ chậm hơn và thời gian suy nghĩ về nhiệm vụ tăng lên.
Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm kiếm các giải pháp toàn diện hơn để thúc đẩy lối sống năng động trong môi trường làm việc, không chỉ dựa vào việc thay đổi đồ nội thất văn phòng, mà còn cần sự thay đổi trong văn hóa công ty và thói quen cá nhân để tạo ra một tác động lâu dài và có ý nghĩa đối với sức khỏe nhân viên.
Kết luận:
Trong cuộc sống công sở hiện đại, việc duy trì sự cân bằng giữa hoạt động và nghỉ ngơi là chìa khóa cho sức khỏe lâu dài. Công việc ít vận động có thể gây hại cho tim, trong khi công việc đứng liên tục lại ảnh hưởng xấu đến mạch máu, và cả hai đều có thể dẫn đến đau lưng. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xen kẽ các hoạt động trong ngày làm việc.
Không phải mọi môi trường làm việc đều có điều kiện cho phép nhân viên di chuyển thường xuyên, nhưng có nhiều phương pháp sáng tạo để tăng cường hoạt động văn phòng, như việc sử dụng bóng tập thể dục thay cho ghế thông thường. Điều này không chỉ giúp cải thiện tư thế mà còn tăng cường sức mạnh cho cơ lưng, xương chậu và chân, đồng thời có thể giúp ngăn ngừa bệnh trĩ.
Để chủ động bảo vệ sức khỏe thể chất của mình, mỗi người nên:
- Kiểm soát cân nặng: Thừa cân không chỉ là mối đe dọa cho tim và mạch máu mà còn ảnh hưởng đến cột sống và các bộ phận khác của cơ thể.
- Di chuyển thường xuyên: Nếu có thể, hãy thường xuyên di chuyển trọng lượng cơ thể của bạn, như đi dọc hành lang văn phòng hoặc nghỉ giải lao để đi bộ.
- Hạn chế giày cao gót: Nếu có thể, giảm thời gian sử dụng giày cao gót để giảm áp lực lên cột sống và cơ bắp.
- Tránh tư thế bắt chéo chân: Điều này có thể gây áp lực không cần thiết lên cơ và mạch máu.
- Tăng cường hoạt động ngoài giờ làm việc: Tham gia các hoạt động như đi bộ, đạp xe, trượt patin, trượt tuyết, bơi lội hoặc chạy bộ để cải thiện sức khỏe tổng thể.
Những biện pháp này không chỉ giúp cải thiện sức khỏe thể chất mà còn tăng cường sức khỏe tinh thần, giúp chúng ta duy trì sự năng động và hiệu suất làm việc cao trong môi trường công sở. Đây là “ý nghĩa vàng” mà mỗi người nên hướng tới để có một cuộc sống lành mạnh và cân bằng.
