[Giải đáp] Bị chuột rút bắp chân khi ngủ phải làm sao?

Chuột rút bắp chân có thể kèm theo cảm giác nhức nhối, đau đớn làm gián đoạn giấc ngủ của bạn. Vậy bị chuột rút bắp chân khi ngủ phải làm sao? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc trên.

1. Nguyên nhân gây chuột rút chân khi ngủ

1.1. Nguyên nhân thông thường

Chuột rút chân khi ngủ có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân đơn giản và thường gặp trong cuộc sống hàng ngày, bao gồm:

Căng cơ quá mức hoặc mệt mỏi cơ bắp: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi cơ bắp bị mệt mỏi do hoạt động thể chất kéo dài hoặc không được thư giãn đúng cách, chúng có thể bị co thắt trong khi bạn ngủ. Điều này đặc biệt hay xảy ra sau một ngày dài vận động mạnh hoặc đi bộ nhiều.

Mất nước: Khi cơ thể thiếu nước, các cơ bắp có thể dễ bị chuột rút, đặc biệt khi bạn không bổ sung đủ lượng nước trong suốt cả ngày. Thiếu nước cũng khiến cho sự hoạt động của các cơ và thần kinh bị rối loạn, dễ dẫn đến hiện tượng co thắt.

Thiếu hụt khoáng chất: Việc thiếu hụt các khoáng chất quan trọng như magie, canxi và kali có thể gây ra chuột rút chân vào ban đêm. Đây là nguyên nhân phổ biến do chế độ ăn uống không đủ chất hoặc sự hấp thu kém của cơ thể.

Tư thế ngủ sai: Ngủ trong tư thế không thoải mái hoặc giữ nguyên một tư thế quá lâu có thể làm tăng áp lực lên các cơ bắp chân, gây chuột rút. Ví dụ, khi chân bị gập hoặc gối cao, các cơ sẽ bị căng, dẫn đến hiện tượng co thắt.

Mang thai: Phụ nữ mang thai thường bị chuột rút do sự thay đổi hormone, tăng cân và áp lực lên các dây thần kinh.

Sử dụng một số loại thuốc: Một số loại thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị cholesterol cao có thể gây mất cân bằng điện giải, dẫn đến chuột rút.

1.2. Nguyên nhân bệnh lý

Ngoài các nguyên nhân thông thường, chuột rút chân khi ngủ cũng có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý hoặc tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Các nguyên nhân bệnh lý gây chuột rút thường không phải là vấn đề đơn giản và cần được theo dõi, điều trị:

Bệnh thần kinh ngoại vi: Các rối loạn ở hệ thần kinh, như bệnh thần kinh ngoại vi (neuropathy), có thể gây cảm giác tê bì, ngứa ran và chuột rút ở các chi, đặc biệt là vào ban đêm khi cơ thể nghỉ ngơi.

Bệnh tiểu đường: Người mắc bệnh tiểu đường dễ gặp phải vấn đề về tuần hoàn máu và thần kinh, dẫn đến hiện tượng chuột rút, tê bì và yếu cơ, đặc biệt là vào ban đêm.

Bệnh lý về tuần hoàn máu: Các bệnh như suy tĩnh mạch hoặc động mạch ngoại biên có thể khiến cho máu không lưu thông hiệu quả, gây ra sự thiếu oxy và dinh dưỡng cho các cơ, dẫn đến chuột rút khi ngủ.

Bệnh thận: Suy thận hoặc các vấn đề về thận có thể dẫn đến việc mất cân bằng điện giải trong cơ thể, đặc biệt là kali và canxi, gây chuột rút chân.

Suy giáp: Bệnh suy giáp có thể làm giảm chức năng của tuyến giáp, ảnh hưởng đến sự trao đổi chất của cơ thể. Khi tuyến giáp hoạt động không hiệu quả, cơ thể có thể thiếu hụt các khoáng chất quan trọng như canxi và magie, dễ dẫn đến chuột rút cơ, đặc biệt là vào ban đêm.

Suy tim: Khi tim không hoạt động hiệu quả trong việc bơm máu, lưu lượng máu đến các chi sẽ bị giảm sút. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu oxy và dưỡng chất cho cơ bắp, gây chuột rút vào ban đêm, khi cơ thể đang ở trạng thái thư giãn.

Thoát vị địa đệm: Thoát vị địa đệm gây chèn ép lên các dây thần kinh, dẫn đến hiện tượng tê bì, đau nhức và chuột rút ở chân. Tình trạng này có thể xảy ra đặc biệt vào ban đêm khi các dây thần kinh bị căng thẳng, gây ra cơn chuột rút do sự chèn ép của đĩa đệm thoát vị lên các rễ thần kinh.

Suy giãn tĩnh mạch: Suy giãn tĩnh mạch gây ứ trệ máu tại các tĩnh mạch, làm giảm tuần hoàn máu và cung cấp dưỡng chất cho các cơ. Khi máu không được tuần hoàn hiệu quả, các cơ dễ bị thiếu oxy và dưỡng chất, dẫn đến chuột rút, đặc biệt là khi ngủ khi cơ thể không vận động.

Đọc thêm: Tìm hiểu chi tiết 9 bệnh gây chuột rút bắp chân

1. Bị chuột rút bắp chân khi ngủ phải làm sao?

Bài viết đăng trên Hiệp hội Bác sĩ gia đình (AAFP) năm 2012 cho biết chưa có biện pháp điều trị nào được chứng minh mang lại hiệu quả dứt điểm và an toàn đối với chứng chuột rút bắp chân. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể áp dụng một số phương pháp sau để khắc phục tạm thời ngay tại thời điểm chuột rút xảy ra.

1.1. Kéo giãn chân

Khi chuột rút xảy ra vào ban đêm, đừng quá hoảng hốt. Hãy thở sâu và giữ tâm lý bình tĩnh, điều này sẽ giúp giảm căng thẳng và đau đớn. Trong khi cơn chuột rút kéo dài, cố gắng không di chuyển quá mạnh hoặc co cơ chân, vì điều này có thể làm tăng cường độ của cơn đau.

Khi chuột rút bắp chân xảy ra trong khi ngủ, hãy nhanh chóng thực hiện một số động tác kéo giãn chân như sau:

Cách 1:

• Bước 1: Nằm trên giường, chân duỗi thẳng.
• Bước 2: Dùng khăn tắm, dây hoặc thắt lưng vòng qua lòng bàn chân, rồi kéo nhẹ để các đầu ngón chân hướng về cơ thể.
• Bước 3: Giữ nguyên tư thế, hoặc bạn có thể giữ trong 1 – 2 phút rồi thả ra và lặp lại đến khi hết chuột rút.

Cách 2:

• Bước 1: Đứng thẳng người, đầu gối hơi gập, dồn trọng lượng cơ thể lên chân bị chuột rút.
• Bước 2: Kiễng chân trong khoảng 4 – 5 giây.
• Bước 3: Chân không bị chuột rút bước về phía trước, chân bị chuột rút cần giữ thẳng.
• Bước 4: Giữ nguyên tư thế trên cho đến khi hết chuột rút.

1.2. Massage bắp chân

Massage bắp chân giúp giảm căng cơ, thúc đẩy tuần hoàn máu, mang lại cảm giác thư giãn và đẩy lùi tình trạng chuột rút. Dưới đây là một số bước massage đơn giản mà bạn có thể tham khảo và áp dụng:

• Sử dụng tay để xoa bóp nhẹ nhàng vùng bắp chân, đặc biệt là khu vực bị chuột rút.
• Bạn có thể sử dụng một ít dầu hoặc kem massage để tăng hiệu quả thư giãn cho cơ bắp.
• Massage theo chuyển động tròn và di chuyển từ gót chân lên đầu gối để giúp làm mềm cơ bắp.

1.3. Chườm nóng

Bạn có thể dùng túi nhiệt hoặc khăn ấm, đắp lên bắp chân, lặp đi lặp lại nhiều lần đến khi chuột rút thuyên giảm. Đây là cách làm giảm co cứng cơ, đẩy mạnh quá trình lưu thông máu, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu.

Một số lưu ý khi thực hiện chườm nóng lên bắp chân:

• Phương pháp này chống chỉ định khi vị trí chườm mới bị chấn thương, đang sung huyết, xuất hiện ổ viêm có mủ…
• Không tác động nhiệt trực tiếp lên da để tránh bị bỏng, khiến vết thương trầm trọng hơn.
• Không dán miếng nhiệt trong lúc ngủ để tránh tiếp xúc quá lâu có thể gây bỏng da.

1.4. Đi bộ bằng gót chân

Khi bị chuột rút chân vào ban đêm, một trong những cách hiệu quả để giảm đau là đi bộ nhẹ nhàng quanh phòng. Bạn có thể thử phương pháp đi bộ bằng gót chân, giúp kéo căng cơ bắp chân và giảm tình trạng co cứng. Dưới đây là cách thực hiện:

• Bước 1: Đứng thẳng người, hạ gót chân phải về phía trước thay vì hạ toàn bộ bàn chân như bình thường.
• Bước 2: Giữ trung tâm của cơ thể ở gót chân phải, tiếp tục bước chân trái lên bằng gót chân.
• Bước 3: Liên tục lặp lại các bước trên đến khi hết chuột rút.

2. Thuốc trị chuột rút ban đêm

Thật không may, không có loại thuốc hoặc thuốc tiêm nào có thể làm dịu cơn chuột rút ở chân ngay lập tức khi nó đang xảy ra.

Có một số loại thuốc dưới đây có thể được sử dụng để giảm bớt cơn đau hoặc làm giãn cơ chuột rút trong một số trường hợp – cần có tư vấn và chỉ định của bác sĩ.

• Thuốc giảm đau Paracetamol.
• Thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAID): thường dùng nhất là Ibuprofen.
• Thuốc chẹn kênh canxi: Diltiazem, Verapamil.
• Thuốc giãn cơ: Orphenadrine
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng: Nortriptyline
• Thuốc bổ sung Vitamin B12.

Trước đây, Quinine được khuyến cáo mang lại hiệu quả điều trị chứng chuột rút ở chân về đêm. Tuy nhiên, vào năm 2010, Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã đưa ra cảnh báo về nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng đe dọa tính mạng có thể xuất hiện khi dùng Quinine như: rối loạn nhịp tim, chứng cinchonism (biểu hiện là đau đầu, ù tai, chóng mặt), hội chứng urê tan huyết, giảm tiểu cầu và phản ứng quá mẫn. Vì vậy, ngày nay Quinine không còn là sự lựa chọn phù hợp cho những đối tượng bị chuột rút bắp chân khi ngủ.

3. Cách ngăn ngừa bị chuột rút bắp chân khi ngủ

3.1. Tập thể dục đều đặn

Các bài tập thể thao tác động lên bắp chân giúp cơ tại vị trí này được kéo căng, thư giãn, hạn chế tình trạng co cứng gây chuột rút. Ngoài ra, việc luyện tập giúp tăng sức bền và chất lượng của cơ xương khớp. Một số bài tập cho người thường bị chuột rút bắp chân khi ngủ là: đi bộ, đạp xe, yoga (tư thế chiến binh, tư thế chim bồ câu, tư thế đầu sát gối…)…

Bạn nên thực hiện các bài tập đều đặn mỗi ngày, có thể luyện tập nhẹ nhàng ngay trước khi đi ngủ.

Lưu ý:

• Cần căng cơ trước và sau khi luyện tập để hạn chế chấn thương và tránh co cứng cơ.
• Tập luyện vừa sức, vì nếu cơ bắp bị căng thẳng do sử dụng trong thời gian quá dài hoặc do thực hiện các bài tập quá khó sẽ gây tác dụng ngược, bị căng cứng dẫn đến chuột rút.

3.2. Bổ sung đủ nước, chất điện giải

Khi thực hiện các hoạt động hàng ngày hoặc khi tập thể dục, cơ thể bạn sẽ đổ mồ hôi để giải phóng nhiệt dư thừa, đồng thời đào thải chất điện giải, làm tăng nguy cơ mất nước. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến chuột rút bắp chân.

Để ngăn ngừa tình trạng này xảy ra, bạn nên lưu ý những vấn đề sau:

• Nghỉ ngơi ở khu vực mát mẻ, có bóng râm, thoáng khí nếu đang làm việc hoặc tập luyện ngoài trời.
• Uống nhiều nước ngay cả khi không khát, lý tưởng nhất là nước lọc hoặc thức uống giàu chất điện giải như: đồ uống thể thao, gói chất điện giải hòa tan trong nước và các loại nước ép trái cây tự nhiên.

Ngoài ra, bạn nên hạn chế sử dụng thức uống có cồn. Theo nghiên cứu được đăng trên tạp chí Annals of Family Medicine năm 2018, thức uống có cồn có thể là nguyên nhân làm tổn thương các sợi cơ gây nên chứng chuột rút.

Bên cạnh đó, cơ thể thiếu hụt một số chất dinh dưỡng cũng là nguyên nhân gây ra chuột rút thường xuyên. Bạn có thể đọc nội dung chi tiết trong bài viết sau: Hay bị chuột rút – có thể do thiếu những chất dinh dưỡng này.

3.3. Chọn giày dép phù hợp

Giày dép quá chật hoặc chất lượng kém không nâng đỡ tốt chân bạn trong quá trình di chuyển hoặc luyện tập thể thao hàng ngày. Đây có thể là nguyên nhân làm trầm trọng thêm các vấn đề về dây thần kinh và cơ ở bàn chân, bắp chân gây đau nhức, tê bì, chuột rút. Vì vậy, bạn nên đầu tư cho mình một đôi giày hoặc dép được làm từ chất liệu tốt, vừa với bàn chân của mình để bảo vệ chân mỗi ngày.

Tìm hiểu thêm: Bị suy giãn tĩnh mạch chân nên đi giày dép loại nào?

3.4. Chọn giường ngủ thoải mái

Giường ngủ quá chật khiến tư thế ngủ không thoải mái là một trong những nguyên nhân gây co cứng cơ, giảm lưu thông máu, dẫn đến chuột rút bắp chân và đau nhức cơ thể. Vì vậy, bạn nên chọn kích thước giường ngủ phù hợp cho phép bạn duỗi thẳng chân trong khi ngủ.

4. Một số câu hỏi thường gặp về chuột rút bắp chân khi ngủ

4.1. Làm sao để biết chuột rút bắp chân sắp xảy ra?

Hiện nay, không có cách nào để biết trước thời điểm chuột rút bắp chân xảy ra. Tuy nhiên, những người có thể có những nguyên nhân tiềm ẩn hoặc yếu tố nguy cơ như đã nêu trên thì nên chú ý và cẩn trọng để giảm thiểu khả năng bị chuột rút.

Cảnh báo:

• Khi cảm thấy cơ bắp bắp chân hơi căng hoặc có dấu hiệu mỏi, hãy cố gắng thực hiện các bài tập kéo giãn nhẹ hoặc di chuyển nhẹ nhàng để giảm căng thẳng cho cơ.
• Nếu cảm thấy tê hoặc ngứa ran, đặc biệt sau khi ngồi hoặc đứng lâu, bạn nên thay đổi tư thế, đi lại nhẹ nhàng hoặc thực hiện các động tác kéo giãn để kích thích tuần hoàn máu.
• Nếu bạn đang duy trì một tư thế không thoải mái hoặc có thói quen đứng/ngồi lâu, hãy thay đổi tư thế ngay lập tức để tránh chuột rút.

4.2. Khác nhau giữa triệu chứng chuột rút bắp chân và chứng chân không yên?

Chuột rút ở chân về đêm và chứng chân không yên đều là những rối loạn liên quan đến cảm giác khó chịu ở chân. Hai triệu chứng này gần tương tự nhau, nhưng vẫn có một số điểm khác biệt như sau:

Chuột rút bắp chân khi ngủ:

• Cảm giác đau nhức, co thắt cơ bắp, đặc biệt là ở bắp chân. Cơn chuột rút có thể kéo dài vài giây đến vài phút và thường xảy ra trong khi ngủ hoặc khi ngồi, đứng lâu.
• Cơn chuột rút thường kết thúc khi bạn thay đổi tư thế hoặc xoa bóp khu vực bị ảnh hưởng.

Chứng chân không yên:

• Cảm giác ngứa ngáy, kim châm, khó chịu ở chân, đặc biệt là vào buổi tối hoặc ban đêm khi nghỉ ngơi. Người bệnh cảm thấy phải di chuyển chân liên tục để giảm bớt cảm giác khó chịu. Triệu chứng không phải là cơn đau mà là cảm giác “không thể chịu đựng được” ở chân.

4.3. Khi nào nên gặp bác sĩ?

Nếu bạn thường xuyên gặp tình trạng chuột rút bắp chân vào ban đêm thì có lẽ bạn nên nghi ngờ rằng cơ thể đang gặp vấn đề bất thường nào đó, nhất là khi thời gian mỗi lần bị chuột rút dài hơn (có thể tới 10 phút) và kèm theo các triệu chứng khác.

Một bệnh lý được xác định trên lâm sàng cần dựa vào các biểu hiện đi kèm. Chẳng hạn như:

• Tình trạng chuột rút bắp chân, sưng phù chân, đau nhức chân, nặng chân, tê mỏi chân, chân nổi gân thường là dấu hiệu của suy giãn tĩnh mạch.
• Tình trạng chuột rút chân, khó ngủ vì mỏi chân đi kèm với triệu chứng yếu cơ, khó khăn khi đi bộ, mạch nhanh chậm bất thường, hay mất thân thăng bằng, nhức nhối như bị điện giật khi bị kích thích vùng da… là biểu hiện của bệnh thần kinh ngoại vi.
• …

Nói tóm lại, khi thấy các triệu chứng bất thường và có xu hướng trầm trọng hơn theo thời gian thì bạn nên có kế hoạch đi thăm khám sớm để kiểm tra sức khỏe, phát hiện vấn đề và điều trị kịp thời.

4. Chuột rút bắp chân khi ngủ có phẫu thuật được không?

Chuột rút bắp chân khi ngủ, trong đa số trường hợp, không cần phải phẫu thuật vì đây là hiện tượng phổ biến và thường xảy ra do các nguyên nhân như mệt mỏi cơ bắp, thiếu nước, thiếu khoáng chất, hoặc tư thế ngủ không đúng.

Tuy nhiên, nếu chuột rút bắp chân xảy ra do các bệnh lý nghiêm trọng như bệnh thần kinh ngoại vi, tắc nghẽn mạch máu, suy giãn tĩnh mạch, hoặc rối loạn thần kinh khác, thì việc điều trị y tế sẽ cần đến thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật, tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản.