Nếu bạn thường xuyên cảm thấy khó chịu, bứt rứt ở chân kể cả khi nằm hoặc ngồi khiến bạn phải đứng dậy đi lại hay hoạt động thì cảm giác này mới giảm, đặc biệt triệu chứng này thường xuất hiện về đêm khiến bạn mất ngủ, mệt mỏi thì có thể bạn đã mắc chứng chân bồn chồn. Để hiểu hơn về chứng chân bồn chồn, nguyên nhân và cách điều trị, bạn hãy theo dõi thông tin bài viết dưới đây.
Mục lục
1. Tìm hiểu về chứng chân bồn chồn
Chứng chân bồn chồn, chân không yên còn được gọi là bệnh Willis-Ekbom (RLS/ WED). Đây là một chứng bệnh thần kinh khiến người bệnh cảm thấy khó chịu khi nằm hoặc ngồi, người bệnh không thể kiểm soát chân được buộc phải di chuyển chân liên tục để giảm bớt cảm giác khó chịu tạm thời. Cảm giác này có thể xảy ra ở tay với một số người.
Hội chứng chân bồn chồn thường không chỉ xảy ra vào buổi tối khi bạn đang ngồi hoặc nằm ngủ. Nó có thể xảy ra bất cứ thời điểm nào trong ngày khi bạn không hoạt động hoặc ngồi lâu ở một tư thế. Tình trạng chân bồn chồn có thể khiến bạn mất ngủ gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày.
2. Nguyên nhân gây tình trạng chân bồn chồn
Cho tới nay, khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây tình trạng chân bồn chồn. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng có một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Cụ thể như sau:
2.1. Di truyền
Chứng chân bồn chồn có quan hệ đặc biệt với yếu tố di truyền. Theo thông tin trích dẫn từ trang my.clevelandclinic.org, khoảng 92% số người mắc chứng chân bồn chồn có người thân trong gia đình từng mắc hội chứng này. Những bệnh nhân này có xu hướng phát triển các triệu chứng sớm hơn trong đời (trước 45 tuổi) so với những người mắc RLS không có mối liên hệ di truyền.
Hỏi đáp: Trẻ nhỏ có thể mắc hội chứng chân không yên không?
2.2. Thần kinh ngoại biên
Thần kinh ngoại biên không phải là một bệnh lý riêng biệt. Đây là một thuật ngữ chung chỉ một số bệnh do tổn thương hệ thần kinh ngoại vi của cơ thể. Bệnh xảy ra khi các dây thần kinh bị tổn thương hoặc bị phá hủy nên nó không thể gửi thông điệp từ não và tủy sống đến cơ, da, các bộ phận khác của cơ thể và ngược lại. Vì vậy, bệnh gây ra một số triệu chứng sau:
- Tê bì, đau rát ở tay và chân.
- Chân bồn chồn, mỏi chân gây khó ngủ, mất ngủ.
- Nặng chân, nhức chân, yếu cơ, cứng cơ, co cơ, mất thăng bằng.
- Huyết áp nhanh, mạch nhanh chậm.
- Đổ mồ hơi bất thường.
- Da xanh, tái
Bệnh lý dây thần kinh ngoại biên có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh, nhất là ở người mắc bệnh đái tháo đường. Vì vậy, người bệnh cần có chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học lành mạnh kết hợp với khám sức khỏe định kì nhằm tầm soát, phát hiện và điều trị bệnh từ sớm, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
2.3. Suy giãn tĩnh mạch chân
Bệnh suy giãn tĩnh mạch chân còn được gọi là bệnh suy giãn tĩnh mạch chi dưới. Đây là kết quả của sự suy giảm khả năng chuyển máu về tim của hệ thống tĩnh mạch ở hai chân. Nguyên nhân bởi các tĩnh mạch gặp trục trặc, máu bị ứ lại không thể chảy đúng chiều dẫn tới gây biến dạng các mô xung quanh. Bệnh gây ra một số triệu chứng ở chân như:
- Chân nhức mỏi, phù nề, tê bì.
- Chân bồn chồn, bứt rứt cảm giác như có kiến bò.
- Xuất hiện chuột rút về đêm.
- Các tĩnh mạch nông giãn lớn.
- Vết loét ở chân có thể bị nhiễm khuẩn.
Bệnh suy giãn tĩnh mạch nếu được phát hiện sớm thì việc điều trị sẽ càng dễ dàng hơn, đem lại kết quả cao hơn. Vì vậy, khi thấy có dấu hiệu nghi ngờ, bạn hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và có biện pháp điều trị từ sớm, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Có thể bạn quan tâm: Các phương pháp điều trị suy giãn tĩnh mạch không dùng thuốc
2.4. Suy thận
Bệnh suy thận là tình trạng chức năng thận bị suy giảm, không còn khả năng lọc các chất thải từ máu. Ở giai đoạn đầu, bệnh suy thận thường rất ít hoặc không có biểu hiện rõ ràng. Tuy nhiên, bệnh vẫn âm thầm gây ra những tổn thương thận và cho sức khỏe tổng thể. Chân bồn chồn, bứt rứt, nhức mỏi không yên là triệu chứng dễ gặp của bệnh suy thận. Ngoài ra, bệnh còn gây ra một số triệu chứng khác như:
- Đi tiểu thường xuyên, nước tiểu có bọt.
- Mệt mỏi, suy nhược cơ thể, khó ngủ, khó tập trung.
- Da khô và ngứa
- Đau lưng
- Khó thở
- Sưng, phù nề chân, tay, mặt, bọng mắt.
- Chuột rút.
Bệnh suy thận vô cùng nguy hiểm, nó có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh như: tăng huyết áp, phù phổi cấp, tăng kali trong máu, mắc bệnh tim mạch, xương yếu, dễ gãy xương, cơ thể dễ bị nhiễm trùng… Vì vậy, nếu bạn thấy nghi ngờ có dấu hiệu của bệnh suy thận hoặc gặp bất cứ vấn đề với cơ quan bài tiết này, hãy mau chóng đến bệnh viện để được kiểm tra và có phương pháp điều trị hiệu quả. Suy thận càng nếu được phát hiện sớm thì càng được kiểm soát hiệu quả hơn.
2.5. Thiếu sắt
Sắt là khoáng chất quan trọng trong việc tạo máu, đây cũng là thành phần giúp cấu tạo nên hemoglobin, góp phần giải phóng năng lượng khi oxy hóa các chất dinh dưỡng. Thiếu sắt có thể gây ra tình trạng thiếu máu, cơ thể không đủ chất sắt trong hệ tuần hoàn để các tế bào hồng cầu vận chuyển oxy. Từ đó dẫn đến các triệu chứng thường gặp như:
- Chân bồn chồn, ngứa ngáy, khó chịu gây mất ngủ, khó ngủ, nồng độ sắt càng thấp thì triệu chứng càng nặng.
- Hoa mắt, chóng mặt, da nhợt nhạt, xanh xao.
- Mệt mỏi, uể oải.
- Đánh trống ngực, tim đập nhanh.
- Móng tay giòn, tóc khô, dễ gãy rụng.
Tùy thuộc vào tình trạng thiếu sắt nặng hay nhẹ mà bạn bù sắt cho phù hợp. Nếu thiếu sắt, thiếu máu nhẹ chỉ cần bổ sung vitamin chứa sắt hằng ngày theo chỉ định. Nếu tình trạng nặng thì cần truyền máu, bổ sung hemoglobin nhanh chóng. Ngoài ra, trong chế độ ăn uống hằng ngày, người thiếu máu do thiếu sắt có thể ăn các loại thực phẩm: thịt bò, thịt lợn, gan, các loại rau xanh đậm, ngũ cốc,… để bù sắt.
2.6. Phụ nữ mang thai
Cho đến nay, các chuyên gia y tế vẫn đang nghiên cứu để tìm ra nguyên nhân chính xác gây chứng chân bồn chồn ở phụ nữ mang thai. Một số giả thuyết cho rằng, thiếu sắt, axit folic, gia tăng estrogen và thay đổi lưu thông máu khi mang thai có thể làm tăng nguy cơ gây hội chứng chân bồn chồn.
Một số trường hợp bà bầu gặp chứng chân bồn chồn trong lần đầu tiên trong thai kỳ, đặc biệt là trong 3 tháng cuối. Tuy nhiên, hầu hết trong số này thường thấy các dấu hiệu biến mất nhanh chóng sau khi sinh.
2.7. Chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống thiếu khoa học, sử dụng nhiều đồ uống gây kích thích như: cà phê, bia, rượu, hút thuốc cũng là một trong những nguyên nhân khiến chứng chân bồn chồn nặng hơn.
Tìm hiểu thêm: Rượu ảnh hưởng tới chứng bồn chồn chân tay như thế nào?
3. Phương pháp chẩn đoán hội chứng chân bồn chồn
Các bác sĩ chẩn đoán chứng chân bồn chồn thông qua việc nghe người bệnh mô tả triệu chứng gặp phải, khám lâm sàng và khám thần kinh. Bác sĩ sẽ hỏi bạn một số câu hỏi như:
- Bạn có cảm giác run rẩy, khó chịu, lâm râm như kiến bò ở chân không?
- Bạn có bị thôi thúc phải cử động không?
- Khi cử động, hoạt động có làm giảm cảm giác chân bồn chồn không?
- Chân bồn chồn có khiến bạn mất ngủ không?
- Khi ngủ chân có bị co giật không?
- Trong gia đình có người thân bị chân bồn chồn giống bạn không?
Ngoài ra, tùy tình trạng nặng nhẹ của triệu chứng mà bác sĩ sẽ yêu cầu làm xét nghiệm và chẩn đoán khác để loại trừ nguyên nhân. Nếu triệu chứng nặng, bác sĩ yêu cầu nhập viện để theo dõi giấc ngủ và triệu chứng trong thời gian dài giúp chẩn đoán và tìm ra phương pháp điều trị tốt nhất.
4. Biện pháp điều trị chân bồn chồn
Hiện nay chưa có phương pháp chung nào để điều trị chứng chân bồn chồn. Việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ bệnh tình trạng bệnh của từng trường hợp. Thông thường phương pháp điều trị sẽ kết hợp dùng thuốc tây, biện pháp hỗ trợ kết hợp với chế độ ăn uống để giảm triệu chứng bệnh.
4.1. Không dùng thuốc
Biện pháp hỗ trợ thường được dùng trong trường hợp bồn chồn chân tay do sinh lý, bạn nên áp dụng các biện pháp như sau:
Tắm nước ấm
Tắm và ngâm mình trong nước ấm giúp kích thích lưu thông máu, giảm stress, giãn gân cốt, đẩy lùi căng thẳng giúp bạn có giấc ngủ ngon hơn, giảm triệu chứng chân tay bồn chồn, buồn bực. Bên cạnh đó, bạn có thể dùng khăn ấm và khăn lạnh, phù vào khu vực chân bị bồn chồn cũng làm giảm cảm giác bồn hồn khó chịu ở chân rất tốt.
Thiền, yoga
Stress có thể làm trầm trọng hơn triệu chứng chân bồn chồn. Vì vậy, bạn cần học cách thư giãn, nhất là vào buổi tối trước khi đi ngủ bằng cách ngồi thiền hoặc tập các động tác yoga 15 – 30 phút trước khi đi ngủ. Bởi yoga, thiền giúp loại bỏ rối loạn loạn lo âu, giảm căng thẳng, cân bằng cảm xúc, cải thiện tình trạng bồn chồn, buồn bực chân tay, giúp giấc ngủ ngon hơn.
Massage chân
Theo nghiên cứu của Tổ chức Chăm sóc Giấc ngủ quốc gia Mỹ (National Sleep Foundation), massage chân có thể đẩy lùi chứng chân bồn chồn. Nguyên nhân bởi, massage chân giúp cơ thể giải phóng hóa chất dopamine, cơ thể thư giãn, các cơ được thả lỏng từ đó giúp giảm nhẹ các triệu chứng buồn bực chân, chân bồn chồn.
Hỏi đáp: Châm cứu có chữa được hội chứng chân không yên không?
4.2. Dùng thuốc tây
Cho tới nay, chưa có thuốc điều trị dứt điểm chứng chân bồn chồn, việc điều trị tập trung vào kiểm soát bệnh và giảm triệu chứng. Dưới đây là một số loại thuốc điều trị chứng chân bồn chồn bạn có thể tham khảo:
Rotigotine, Ropinirole, Pramipexole,.. Đây là nhóm thuốc làm tăng dopamine trong não, giúp điều trị chứng bồn chồn chân ở mức độ vừa và mức độ nặng. Tuy nhiên, nhóm thuốc chỉ có hiệu quả khi mới dùng, sau một thời gian, các chứng chân bồn chồn sẽ quay trở lại, bác sĩ sẽ đổi loại thuốc khác cho bạn.
Gabapentin, Gabapentin enacarbil, Pregabalin: Đây là nhóm thuốc tác động đến kênh canxi, dùng để điều trị chứng chân bồn chồn do đau thần kinh ngoại biên hoặc đau thần kinh, tiểu đường gây ra.
Tramadol, Codein, Oxycodon và Hydrocodon: Nhóm thuốc Opioid có thành phần gây nghiện giúp giảm triệu chứng chân bồn chồn ở mức độ nhẹ đến nặng khi dùng với liều lượng phù hợp.
Bên cạnh đó, bác sĩ có thể kê thêm một số loại thuốc:
- Thuốc giãn cơ, an thần giúp người bệnh ngủ ngon hơn, tránh tình trạng mất ngủ do chân buồn bực, bồn chồn.
- Thuốc giãn mạch ngoại vi, kiểm soát đường huyết trong trường hợp chân bồn bực do bệnh đái tháo đường.
- Vitamin nhóm B: B1, B12, B6 nhằm phòng tránh tê mỏi chân kéo dài.
Những trường hợp chân bồn chồn mức độ nặng, đã sử dụng những loại thuốc trên không mang lại hiệu quả cao, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phẫu thuật để giải phóng dây thần kinh, chấm dứt tình trạng mệt mỏi, buồn bực ở chân.
Xem chi tiết: Thông tin các loại thuốc điều trị hội chứng chân không yên
4.3. Thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt
Chế độ ăn uống, sinh hoạt có vai trò quan trọng giúp cải thiện tình trạng đau chân bồn chồn. Nó vừa giúp người bệnh khôi phục sức khỏe vừa hỗ trợ quá trình điều trị nhanh hiệu quả. Để hỗ trợ và cải thiện chứng chân bồn chồn, bạn cần lưu ý một số vấn đề dưới đây:
- Nên có thói quen vận động thể thao hợp lý, chơi các môn thể thao phù hợp với sức khỏe giúp lưu thông khí huyết, giãn gân cốt như: đi bộ, đạp xe, bơi lội… Tuy nhiên, tránh tập quá sức hoặc tập muộn trong ngày.
- Tập thói quen đi ngủ đúng giờ mỗi tối, ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, dậy sớm.
- Làm việc phù hợp với sức khỏe, không nên làm cố, làm việc quá sức khiến chân tay mệt mỏi, đau nhức.
- Bổ sung đầy đủ nước cho cơ thể.
- Có chế độ ăn uống lành mạnh, xem chi tiết: List thực phẩm cải thiện hiệu quả triệu chứng chân không yên
- Tránh xa bia, rượu, thuốc lá, đồ uống chứa caffeine và đường.
- Hạn chế đồ ăn đóng hộp nhiều dầu mỡ, thực phẩm nhiều muối.
