Giãn tĩnh mạch ở bà bầu – dấu hiệu và mức độ nguy hiểm

Giãn tĩnh mạch là một vấn đề thường gặp ở bà bầu. Theo một nghiên cứu đăng trên thư viện y tế quốc gia Hoa Kỳ cho biết có 40% phụ nữ đang mang thai gặp phải tình trạng này. Vậy nguyên nhân của giãn tĩnh mạch trong thai kỳ là do đâu? Điều trị và phòng ngừa giãn tĩnh mạch ở phụ nữ mang thai như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch ở bà bầu

Giãn tĩnh mạch là tình trạng các tĩnh mạch bị giãn ra, sưng phồng lên. Chúng có thể nằm nông và nổi ngoằn ngoèo dưới da, có màu xanh hoặc tím.

Suy giãn tĩnh mạch chân là tình trạng phổ biến ở phụ nữ mang thai, đặc biệt trong giai đoạn giữa và cuối thai kỳ.  Trong một số trường hợp, giãn tĩnh mạch có thể phát triển ở trực tràng, còn được gọi là bệnh trĩ.

Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao bị suy giãn tĩnh mạch do nhiều thay đổi sinh lý trong cơ thể. Dưới đây là các nguyên nhân chính:

1. Tăng thể tích máu tuần hoàn

Khi mang thai, lượng máu trong cơ thể tăng lên khoảng 30-50% để cung cấp oxy và dưỡng chất cho thai nhi. Điều này gây áp lực lớn hơn lên hệ thống tĩnh mạch, đặc biệt là ở chi dưới, làm suy yếu thành tĩnh mạch và dẫn đến giãn nở.

2. Sự thay đổi nội tiết tố

Trong thai kỳ, hormone progesterone tăng cao, giúp duy trì thai nhi nhưng đồng thời cũng làm giãn thành tĩnh mạch, giảm độ đàn hồi và làm máu lưu thông kém hiệu quả hơn.
Estrogen cũng ảnh hưởng đến sự suy yếu của thành mạch, góp phần làm tăng nguy cơ giãn tĩnh mạch.

3. Áp lực từ tử cung mở rộng

Khi thai nhi phát triển, tử cung mở rộng và gây áp lực lên tĩnh mạch chủ dưới (tĩnh mạch lớn đưa máu từ chân về tim). Điều này làm cản trở dòng máu trở về tim, khiến máu ứ đọng ở chi dưới, gây ra suy giãn tĩnh mạch.

4. Tăng cân trong thai kỳ

Cân nặng tăng lên trong thai kỳ làm tăng áp lực lên tĩnh mạch ở chân, khiến máu lưu thông kém và dễ gây suy giãn tĩnh mạch.

Đọc chi tiết bài viết: Tại sao béo phì làm tăng nguy cơ suy giãn tĩnh mạch?

5. Di truyền

Nếu trong gia đình có người thân (mẹ, bà) bị suy giãn tĩnh mạch, nguy cơ mắc bệnh khi mang thai sẽ cao hơn do yếu tố di truyền về cấu trúc tĩnh mạch yếu.

6. Lối sống ít vận động

Phụ nữ mang thai thường có xu hướng ngồi hoặc đứng lâu, ít vận động do mệt mỏi. Điều này khiến máu khó lưu thông, dễ gây suy giãn tĩnh mạch.

7. Tăng áp lực ổ bụng

Táo bón, ho kéo dài và thường xuyên rặn khi đi vệ sinh cũng làm tăng áp lực lên hệ tĩnh mạch vùng bụng và chân, làm trầm trọng hơn tình trạng suy giãn tĩnh mạch.

2. Triệu chứng giãn tĩnh mạch ở bà bầu

Nhiều bà bầu cho rằng suy giãn tĩnh mạch chỉ được nhận biết qua các đường gân xanh nổi trên da, nhưng điều này chưa hoàn toàn đúng.

Hệ tĩnh mạch gồm tĩnh mạch nông, tĩnh mạch xuyên và tĩnh mạch sâu. Tĩnh mạch nông dễ thấy khi bị giãn, trong khi tĩnh mạch sâu và xuyên nằm ẩn bên trong, khó nhận biết.

Thực tế, ngay cả khi suy giãn tĩnh mạch nông, các triệu chứng ban đầu có thể không biểu hiện rõ. Do đó, bà bầu không nên chỉ dựa vào tĩnh mạch nổi mà cần chú ý các dấu hiệu khác để phát hiện bệnh sớm.

Các triệu chứng của giãn tĩnh mạch từ giai đoạn đầu đến khi nghiêm trọng:

1. Giai đoạn đầu

• Cảm giác nặng chân: Đây là dấu hiệu phổ biến, đặc biệt sau khi đứng hoặc ngồi lâu.
• Đau hoặc mỏi chân: Cơn đau thường xuất hiện ở vùng chân dưới, trở nên nghiêm trọng hơn vào cuối ngày.
• Ngứa da xung quanh tĩnh mạch: Vùng da quanh tĩnh mạch có thể cảm thấy ngứa hoặc bị kích ứng.

2. Giai đoạn tiến triển

• Sưng phù chân và mắt cá chân: Thường xảy ra vào cuối ngày hoặc sau khi đứng lâu, đặc biệt là ở vùng mắt cá chân.
• Tĩnh mạch nổi rõ, xoắn hoặc giãn ra: Tĩnh mạch nông trở nên rõ ràng hơn, có thể nổi gồ trên bề mặt da, xoắn lại và đổi màu xanh hoặc tím.
• Cảm giác nóng rát hoặc châm chích: Một số bà bầu cảm thấy cảm giác nóng rát hoặc châm chích ở chân, đặc biệt khi đứng lâu.

3. Giai đoạn nghiêm trọng

• Chuột rút vào ban đêm: Tình trạng chuột rút thường xuyên xảy ra, đặc biệt vào ban đêm.
• Sạm da hoặc loét da: Vùng da quanh tĩnh mạch bị ảnh hưởng có thể trở nên sạm màu, hoặc trong trường hợp nghiêm trọng, có thể xuất hiện loét da, đặc biệt quanh mắt cá chân.
• Các vết loét khó lành: Khi tĩnh mạch bị giãn quá mức, các vết thương hoặc loét ở chân trở nên khó lành hơn, dễ nhiễm trùng.

3. Suy giãn tĩnh mạch có thể bị nhầm lẫn với các vấn khác trong thai kỳ

Khi mang thai, cơ thể bà bầu trải qua nhiều thay đổi về sinh lý, và một số triệu chứng có thể giống với dấu hiệu của suy giãn tĩnh mạch. Chẳng hạn, tình trạng đau nhức chân và sưng phù chân trong những tháng cuối là những tình trạng phổ biến ở nhiều bà bầu, nhưng không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của suy giãn tĩnh mạch. Vì vậy, bà bầu cần hiểu rõ để không nhầm lẫn và lo lắng không cần thiết.

1. Đau nhức chân do suy giãn tĩnh mạch

• Vị trí đau: Thường xuất hiện ở vùng cẳng chân và bắp chân, đau lan tỏa xuống mắt cá chân.
• Thời điểm đau: Đau nhức thường tăng lên vào cuối ngày hoặc sau khi đứng, ngồi trong thời gian dài.
• Tình trạng tĩnh mạch: Các tĩnh mạch có thể nổi rõ trên bề mặt da, có màu xanh hoặc tím, đôi khi có cảm giác đau rát hoặc nặng nề.
• Biểu hiện đi kèm: Có thể xuất hiện cảm giác ngứa quanh vùng tĩnh mạch, cảm giác châm chích hoặc nóng rát ở chân, đôi khi kèm theo chuột rút ban đêm.

2. Đau nhức chân và sưng phù do các thay đổi sinh lý bình thường

• Vị trí đau: Cơn đau thường không tập trung vào một vùng cụ thể như giãn tĩnh mạch mà xuất hiện do áp lực lên cơ bắp và khớp.
• Thời điểm đau: Cơn đau thường xảy ra vào cuối thai kỳ do trọng lượng cơ thể tăng lên và áp lực từ tử cung lớn đè lên các mạch máu.
• Tình trạng tĩnh mạch: Không có hiện tượng tĩnh mạch nổi rõ hay biến đổi màu sắc.
• Biểu hiện đi kèm: Sưng phù thường gặp ở mắt cá chân và bàn chân vào cuối ngày, nhưng sẽ giảm bớt khi nghỉ ngơi và nâng cao chân.

3. Sưng phù do vấn đề về tuần hoàn hoặc bệnh lý khác

• Vị trí sưng phù: Sưng phù có thể xuất hiện ở chân, mắt cá chân, nhưng đôi khi cũng xuất hiện ở tay, mặt, hoặc vùng bụng.
• Thời điểm sưng phù: Nếu sưng phù xảy ra đột ngột, kéo dài hoặc không giảm dù đã nghỉ ngơi, đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề về tuần hoàn hoặc bệnh lý nghiêm trọng hơn như tiền sản giật.
• Biểu hiện đi kèm: Nếu sưng phù kèm theo cao huyết áp, đau đầu, hoặc thay đổi thị giác (nhìn mờ, hoa mắt), bà bầu cần đến bệnh viện ngay vì đây có thể là dấu hiệu của tiền sản giật hoặc rối loạn tuần hoàn nghiêm trọng.

Nếu bà bầu cảm thấy đau chân kéo dài, sưng phù không giảm sau khi nghỉ ngơi hoặc có các triệu chứng khác như đau ngực, khó thở, đau đầu dữ dội hoặc cao huyết áp, cần tìm đến bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời. Việc theo dõi và phân biệt chính xác giữa các triệu chứng sinh lý và bệnh lý sẽ giúp bà bầu có một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh.

4. Giãn tĩnh mạch ở bà bầu có nguy hiểm không?

Giãn tĩnh mạch khi mang thai thường không nguy hiểm nhưng có thể gây nhiều triệu chứng khó chịu như sưng đau, ngứa, nhức mỏi và ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Trong đa số trường hợp, tình trạng này không ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và sẽ cải thiện dần sau sinh 3 – 4 tháng khi hormone ổn định và áp lực từ tử cung giảm.

Tuy nhiên, một số trường hợp có thể dẫn đến huyết khối tĩnh mạch nông, gây sưng, đỏ, nóng và đau tại vùng tĩnh mạch bị ảnh hưởng. Nguy hiểm hơn, huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) có thể xảy ra, gây đau đớn, sưng một bên chân nghiêm trọng và có nguy cơ thuyên tắc phổi, đe dọa tính mạng.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

• Một bên chân sưng tấy nghiêm trọng.
• Xuất hiện loét chân.
• Vùng da gần tĩnh mạch đổi màu, nóng đỏ, đau nhức.

Để giảm nguy cơ biến chứng, mẹ bầu nên có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, mặc vớ y khoa và tập thể dục nhẹ nhàng để hỗ trợ lưu thông máu. Nếu có dấu hiệu bất thường, hãy thăm khám sớm để được tư vấn và điều trị kịp thời.

5. Giãn tĩnh mạch ở bà bầu điều trị như thế nào?

Mục tiêu chính của việc điều trị giãn tĩnh mạch ở bà bầu là thay đổi lối sống để giảm thiểu các triệu chứng khó chịu như đau nhức và sưng phù, giúp mẹ bầu cảm thấy thoải mái hơn trong suốt thai kỳ.

5.1. Thay đổi lối sống

• Nâng cao chân: Bà bầu nên nghỉ ngơi với chân được nâng cao (trên mức tim) khi ngồi hoặc nằm để giúp máu tuần hoàn tốt hơn và giảm áp lực lên tĩnh mạch.
• Tránh đứng/ngồi quá lâu: Đứng hoặc ngồi trong thời gian dài có thể làm tăng áp lực lên tĩnh mạch chân. Hãy di chuyển hoặc thay đổi tư thế thường xuyên. (Đọc chi tiết bài: Đứng lâu và những ảnh hưởng tới thai kỳ)
• Không ngồi vắt chéo chân: Ngồi vắt chéo chân có thể làm cản trở dòng máu lưu thông, tăng nguy cơ giãn tĩnh mạch.
• Ngủ nghiêng bên trái: Tư thế này giúp giảm áp lực lên tĩnh mạch chủ dưới (mạch máu chính nằm bên phải cơ thể), hỗ trợ tuần hoàn máu từ chân về tim. Bà bầu có thể kết hợp sử dụng gối kê chân cho người bị giãn tĩnh mạch trong khi ngủ.

• Đi bộ: Đi bộ nhẹ nhàng giúp tăng cường lưu thông máu và hỗ trợ tĩnh mạch hoạt động hiệu quả hơn.
• Yoga cho bà bầu: Các bài tập yoga nhẹ nhàng không chỉ giúp thư giãn mà còn giúp cải thiện tuần hoàn và giảm căng thẳng cho các tĩnh mạch chân.
• Bơi lội: Bơi lội là bài tập toàn thân lý tưởng cho bà bầu, giúp giảm áp lực lên tĩnh mạch và làm dịu cảm giác sưng phù.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế lượng muối trong chế độ ăn uống của bạn, chúng có thể gây phù. Mẹ bầu nên bổ sung nhiều vitamin C vào chế độ dinh dưỡng giúp tăng độ bền thành mạch đồng thời tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể.
• Tắm và ngâm chân nước mát: Nước mát giúp làm dịu các tĩnh mạch, giảm cảm giác nặng nề và sưng phù ở chân.

5.2. Mặc vớ y khoa (vớ áp lực)

Vớ y khoa là một trong những biện pháp đơn giản và hiệu quả nhất để kiểm soát giãn tĩnh mạch trong thai kỳ. Vớ y khoa tạo áp lực vừa phải lên chân, giúp đẩy máu từ các tĩnh mạch nông trở lại tĩnh mạch sâu và về tim.

• Chọn loại vớ phù hợp: Bà bầu nên sử dụng vớ y khoa chuyên dụng có mức áp lực phù hợp, và tốt nhất là nên mặc vào buổi sáng khi chân còn chưa sưng.
• Mặc vớ đều đặn: Mặc vớ thường xuyên, đặc biệt là khi phải đứng lâu hoặc di chuyển nhiều, sẽ giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa bệnh trở nặng.

5.3. Điều trị bằng thuốc giảm đau và chống viêm

Đối với các triệu chứng giãn tĩnh mạch nghiêm trọng, bà bầu có thể được chỉ định sử dụng thuốc giảm đau nhẹ hoặc kem bôi ngoài da để giảm đau và sưng. Tuy nhiên, mọi loại thuốc sử dụng trong thai kỳ cần được bác sĩ giám sát chặt chẽ.

5.4. Can thiệp bằng phẫu thuật hoặc liệu pháp khác

Trong hầu hết các trường hợp, can thiệp y khoa mạnh mẽ như bơm keo sinh học, phẫu thuật, chích xơ tĩnh mạch hay diện chẩn thường không được khuyến khích trong thai kỳ. Nếu tình trạng giãn tĩnh mạch trở nên nghiêm trọng, có biến chứng hoặc không cải thiện sau sinh, bác sĩ có thể đề xuất các phương pháp này sau khi bà mẹ đã hoàn thành giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ.

Mặc dù suy giãn tĩnh mạch ở phụ nữ mang thai không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng việc nhận biết và điều trị kịp thời rất quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống của mẹ bầu. Qua bài viết này, hy vọng bạn đã có thêm thông tin cần thiết về nguyên nhân, triệu chứng cũng như các biện pháp điều trị hiệu quả cho suy giãn tĩnh mạch trong thai kỳ.

6. Câu hỏi thường gặp

6.1. Suy giãn tĩnh mạch có làm tăng nguy cơ tiền sản giật không?

Chưa có bằng chứng khẳng định suy giãn tĩnh mạch gây tiền sản giật. Tuy nhiên, cả hai đều liên quan đến rối loạn tuần hoàn và có chung một số yếu tố nguy cơ như béo phì, ít vận động. Mẹ bầu cần theo dõi huyết áp và thăm khám định kỳ để đảm bảo sức khỏe.

6.2. Bị giãn tĩnh mạch có sinh thường được không?

Hầu hết mẹ bầu bị giãn tĩnh mạch vẫn có thể sinh thường. Tuy nhiên, nếu giãn tĩnh mạch vùng âm hộ nghiêm trọng hoặc có nguy cơ huyết khối, bác sĩ có thể chỉ định sinh mổ. Cần thăm khám để đánh giá mức độ bệnh và lựa chọn phương pháp sinh an toàn.

Nếu bạn cần tư vấn thêm hoặc có bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến sức khỏe, hãy liên hệ ngay với dược sĩ qua số điện thoại trên 1900 545518  để được hỗ trợ sớm nhất.