Run vô căn và hội chứng chân không yên là hai chứng rối loạn vận động có những dấu hiệu cảnh báo gần tương tự nhau. Do đó, nhiều người cho rằng hai tình trạng này là một. Thực tế không phải như vậy. Run vô căn và hội chứng chân không yên có những điểm giống và khác nhau như sau:
Mục lục
1. Phân biệt qua nguyên nhân
Các chuyên gia đều chưa xác định được nguyên nhân rõ ràng dẫn đến run vô căn và hội chứng chân không yên. Cả hai tình trạng này đều có liên quan đến đến sự mất cân bằng của dopamine trong não.
2. Phân biệt qua độ tuổi mắc bệnh
Cả run vô căn và hội chứng chân không yên đều có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi nhưng phổ biến nhất là từ tuổi trưởng thành và tuổi già.
3. Phân biệt qua đối tượng mắc bệnh
Đối tượng mắc run vô căn
- Di truyền: Nếu có người trong gia đình bị run vô căn, bạn có thể có nguy cơ cao hơn bị bệnh này.
- Người mắc các bệnh lý khác: Một số bệnh lý có thể gây ra hoặc làm tăng run vô căn, như bệnh Parkinson, bệnh Alzheimer, bệnh tiểu đường, bệnh tuyến giáp, bệnh gan, bệnh thận, bệnh Wilson, bệnh Huntington, bệnh Lyme, bệnh celiac, v.v.
- Người nghiện chất kích thích: Caffeine, nicotine, rượu, thuốc lá.
- Người sử dụng một số loại thuốc sau: thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, thuốc chống co giật, thuốc chống tâm thần, thuốc chống buồn nôn, thuốc giảm đau opioid, v.v. có thể gây ra hoặc làm tăng run vô căn.
Đối tượng mắc chứng chân không yên
- Di truyền: Nếu có người trong gia đình bị hội chứng chân không yên, bạn có thể có nguy cơ cao hơn bị bệnh này, đặc biệt là khi bệnh bắt đầu trước 40 tuổi.
- Phụ nữ mang thai: Hội chứng chân không yên có thể xuất hiện hoặc trở nên nghiêm trọng hơn ở phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong 3 tháng cuối thai kỳ. Tuy nhiên, các triệu chứng thường biến mất sau khi sinh.
- Người mắc một số bệnh lý sau: Một số bệnh lý có thể gây ra hoặc làm tăng hội chứng chân không yên, như bệnh tiểu đường, bệnh thận mạn tính, bệnh Parkinson, bệnh Raynaud, bệnh viêm khớp dạng thấp, bệnh tuyến giáp, bệnh celiac, bệnh Lyme, bệnh xơ cứng toàn thể, bệnh thần kinh ngoại biên, v.v.
- Người nghiện chất kích thích: Caffeine, nicotine, rượu, thuốc lá.
- Người đang sử dụng một số loại thuốc sau: thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, thuốc chống co giật, thuốc chống tâm thần, thuốc chống buồn nôn, thuốc giảm đau opioid, v.v. có thể gây ra hoặc làm tăng hội chứng chân không yên.
- Người bị thiếu sắt hoặc thiếu máu: Thiếu sắt hoặc thiếu máu có thể gây ra hoặc làm tăng hội chứng chân không yên, do sắt có vai trò quan trọng trong sản xuất dopamine.
4. Phân biệt qua triệu chứng
Triệu chứng run vô căn
Run vô căn chủ yếu xuất hiện ở bàn tay, nhưng cũng có thể liên quan đến đầu, giọng nói, chân và các bộ phận cơ thể khác.
Run vô căn ở chân khó có thể nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng cảm nhận được khi sờ bằng tay và ghi lại bằng điện cơ đồ (EMG). Các triệu chứng run, bồn chồn, chuột rút của tình trạng này thường xảy ra khi đứng, làm cản trở việc di chuyển và các hoạt động hàng ngày. Chúng cũng giảm dần khi ngồi hoặc nằm nghỉ ngơi.
Triệu chứng của hội chứng chân không yên
Khác với run vô căn, hội chứng chân không yên thường chỉ giới hạn ở chi dưới. Bệnh nhân thấy bồn chồn, nóng rát, bứt rứt như kim châm.
Tình trạng này được gọi là dị cảm, thường xảy ra vào ban đêm làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Ban ngày, người bệnh không thể ngồi hoặc đứng yên một chỗ, mà luôn có cảm giác thôi thúc phải đi lại, xoa bóp hoặc kéo căng cơ.
5. Phân biệt qua phương pháp điều trị
Điều trị run vô căn
Nếu các triệu chứng của run vô căn xảy ra ở mức độ nhẹ, người bệnh không phải điều trị, chỉ cần điều chỉnh lối sống khoa học, chế độ ăn lành mạnh và giữ tâm trạng thoải mái để bệnh không phát triển thêm. Tuy nhiên, trong trường hợp run vô căn gây khó khăn cho các hoạt động hàng ngày, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng các loại thuốc như:
- Thuốc chẹn beta giao cảm: Propranolol.
- Thuốc chống động kinh: Primidone, gabapentin, topiramate.
- Thuốc an thần: Clonazepam.
Vật lý trị liệu hoặc sử dụng máy kích thích dây thần kinh ngoại biên cũng là cách giảm run vô căn hiệu quả. Nếu bạn không đáp ứng với thuốc và tình trạng run trở nên nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể đề xuất các phương pháp phẫu thuật như: kích thích não sâu, siêu âm tập trung đồi thị.
Điều trị hội chứng chân không yên
Sử dụng thuốc và thay đổi thói quen sinh hoạt là những cách phổ biến nhất giúp khắc phục các triệu chứng bệnh. Các loại thuốc thường dùng bao gồm:
- Thuốc bổ sung sắt, thường uống kèm với vitamin C.
- Thuốc chống động kinh: Gabapentin, pregabalin.
- Thuốc chủ vận dopamine: Pramipexole, ropinirole.
- Tiền chất Dopamine: Levodopa.
Xem thêm: Tìm hiểu chi tiết các loại thuốc điều trị RLS
Người bệnh phải lên kế hoạch tập thể dục đều đặn và có chế độ ăn uống phù hợp, bổ sung đủ các chất như: sắt, magie, folate… Bỏ thuốc lá, hạn chế thức uống chứa caffein để tránh kích thích thần kinh khiến bệnh thêm trầm trọng hơn.