Phù chân là một hiện tượng phổ biến dễ gặp trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, ít ai biết rằng chứng phù chân nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu những biến chứng nguy hiểm của chứng phù chân và cách ngăn ngừa chúng nhé.
Mục lục
1. Phù chân là như thế nào?
Phù chân là hiện tượng dư thừa chất lỏng, ứ nước trong các mô của cơ thể gây ra sưng tấy, phù lên. Phù chân xảy ra khi có sự gia tăng giải phóng chất lỏng từ giường mạch máu vào không gian giữa các tế bào và loại bỏ chất lỏng bởi hệ thống bạch huyết.
2. Phù chân có nguy hiểm không?
Thông thường, ở những người khỏe mạnh, hiện tượng phù chân có thể xảy ra khi ngồi lâu, đi bộ nhiều, uống nhiều nước, sau khi đi máy bay,…
Phù nề chân cũng có thể là biểu hiện bình thường do mang thai, thời tiết nóng nực, uống bia, rượu…
Những nguyên nhân gây phù chân này không đáng lo ngại, chúng sẽ biến mất nếu cơ thể được nghỉ ngơi. Tuy nhiên, đôi khi hiện tượng phù chân có thể là triệu chứng của một số bệnh lý như: suy giãn tĩnh mạch chân, tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, …
Xem chi tiết: Phù chân là biểu hiện của bệnh gì?
Dấu hiệu phù chân ở mỗi bệnh lý khác nhau, một số trường hợp triệu chứng này phát triển nhanh chóng chưa đầy một tháng được gọi là phù nề cấp tính. Trường hợp triệu chứng phát triển chậm, kéo dài hơn được gọi là phù nề mãn tính.
Ở một số trường hợp, hiện tượng phù cả 2 chân, một số trường hợp khác chỉ phù nề 1 chân. Thời điểm phù chân có thể vào cuối buổi chiều, sau khi vận động hoặc có thể không phụ thuộc vào thời gian nào trong ngày. Dưới đây là những dấu hiệu quan trọng giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh.
- Phù chân một bên cấp tính: Có thể chỉ ra huyết khối tĩnh mạch sâu ở cẳng chân.
- Phù chân một bên mãn tính, triệu chứng phù không biến mất khi nâng cao chân và sau khi ấn, không xuất hiện hố: Có thể có liên quan đến sự ứ đọng bạch huyết.
- Phù chân có nguồn gốc tĩnh mạch mãn tính một bên, có áp lực ở vùng phù nề, vẫn còn lỗ thủng.
- Phù hai bên mạn tính: Do suy tim hoặc tĩnh mạch mạn tính, tăng áp phổi, suy thận mạn, do tác dụng phụ của thuốc.
☛ Tham khảo thêm tại: Sưng phù chân là bệnh gì? Cách cải thiện thế nào?
Sưng phù chân kéo dài do bệnh lý có thể gây ra biến chứng và các vấn đề đáng lo ngại như:
2.1. Viêm loét da
Phù nề chân là tình trạng tích tụ chất lỏng trong các mô xung quanh chân dẫn đến viêm da và loét da, thường là do sự suy giảm tuần hoàn máu. Tuy nhiên, phù chân không phải là nguyên nhân chính gây viêm nhiễm da, thông thường là do các tác nhân khác như: vi khuẩn, nấm, hoặc virus xâm nhập vào da gây nhiễm trùng.
2.2. Gây cứng khớp
Sưng phù chân kéo dài và không được điều trị kịp thời có thể gây ảnh hưởng đến khớp chân, gây tăng áp lực lên khớp, gây đau và có cảm giác có chịu.
Sưng phù chân để lâu gây ra tình trạng viêm khớp hoặc thoái hóa khớp dẫn tới tình trạng cứng khớp. Một số trường hợp phù chân do tai nạn hoặc chấn thương.
2.3. Gây đau và khó chịu
Việc tích tụ chất lỏng trong các mô và mô xung quanh chân có thể khiến cho chân cảm thấy căng, đau nhức, làm giảm khả năng di chuyển của người bệnh gây cản trở hoạt động hàng ngày.
2.4. Gây tê liệt hoặc mất cảm giác ở chân
Sở dĩ phù chân gây tê liệt, mất cảm giác ở chân bởi chất lỏng tích tụ ở chân có thể gây áp lực lên các dây thần kinh và mạch máu, gây ra các triệu chứng như tê liệt, mất cảm giác hoặc đau nhức.
2.5. Phù chân lan rộng
Phù chân có thể lan rộng sang các khu vực khác của cơ thể nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Việc phù chân lan rộng có thể xảy ra do các yếu tố như: suy tim, suy gan, suy thận hoặc các vấn đề về tuần hoàn máu. Do đó, thấy có triệu chứng phù chân, người bệnh nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra.
3. Khi nào sưng phù chân cần được đi khám?
Nếu phù nề chân kéo dài và kèm theo triệu chứng khó chịu thì bạn nên đi khám ngay lập tức để được điều trị, tránh nguy hiểm có thể xảy ra.
- Sưng phù chân diễn ra thường xuyên.
- Xuất hiện cơn đau và cảm giác nặng nề.
- Có sự xuất hiện màu sắc bất thường trên da, gây loét trong trường hợp nhiễm trùng, viêm.
- Cảm giác căng, đau khi chạm vào.
- Nổi da gà, tê chân, ngứa ran chân.
- Xuất hiện co giật và có dấu hiệu của bệnh thần kinh.
4. Phương pháp chẩn đoán
Để có thể chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù chân hiệu quả, bác sĩ sẽ dựa trên các đặc điểm, nguyên nhân gây phù chân, nghiên cứu tiền sử bệnh và đánh giá tình trạng chung của cơ thể. Cụ thể, bác sĩ sẽ thăm khám dựa trên một số đặc điểm:
- Vị trí phù chân, các khu vực xung quanh có thể có liên quan.
- Khi sờ nắn, ấn vào có bị đau không?
- Khu vực phù có dấu hiệu giãn tĩnh mạch không?
- Da có dấu hiệu thay đổi màu: xanh, đỏ, phát ban, có vảy mỏng hoặc dày lên không?
- Trọng lượng cơ thể tăng hay giảm?
- Có xuất hiện các triệu chứng toàn thân khác không?
Ngoài ra, bác sĩ cũng cần tìm hiểu thêm một số thông tin dữ liệu để có thể chẩn đoán bệnh như:
- Sưng phù chân xuất hiện từ bao giờ?
- Triệu chứng đau có xuất hiện không? Đau như thế nào?
- Sưng phù chân có giảm sau khi nghỉ ngơi không?
- Có tiền sử bệnh mãn tính nào không?
Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số phương pháp xét nghiệm bổ sung:
Thực hiện một số xét nghiệm để xác định bệnh: làm xét nghiệm công thức máu toàn phần, tổng phân tích nước tiểu, creatinine, lượng đường trong máu, transaminidase, chất điện giải trong máu, hormone kích thích tuyến giáp, hormone bài niệu natri tâm nhĩ, và các loại khác.
Thực hiện D-dimmer máu: là xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện cục máu đông và siêu âm doppler ở chân để tìm huyết khối tĩnh mạch sâu. Phương pháp này thường được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến huyết khối và tăng đông máu bất thường, chúng được sử dụng để phát hiện huyết khối tĩnh mạch sâu của chi dưới.
Làm điện tâm đồ để có thể phát hiện các bệnh tim mạch.
Chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ để thấy rõ tình trạng của giường mạch máu.
Làm siêu âm mô mềm để đánh giá sự hiện diện của chất lỏng dư thừa trong mô dưới da và độ dày của da trong phù bạch huyết.
5. Phù nề chân được điều trị như thế nào?
Có nhiều nguyên nhân gây tình trạng phù nề chân. Tuy nhiên, để có thể lựa chọn phương pháp điều trị cần hiểu rằng có những quá trình góp phần tích tụ chất lỏng dư thừa trong các mô, nhưng chỉ có hệ thống bạch huyết loại bỏ thể tích chính của nó.
Ngoài ra, cho dù nguyên nhân gây ra hiện tượng phù nề chân là gì thì đó cũng là dấu hiệu của sự quá tải của hệ thống bạch huyết. Điều này cũng cho thấy các cơ quan bảo vệ khác cũng bị quá tải. Trong các bệnh về cơ quan nội tạng, hầu hết các trường hợp phù nề sẽ biến mất khi xác định và điều trị nguyên nhân bệnh.
Với trường hợp sưng phù chân do chấn thương hoặc dị ứng, người bệnh nên đi khám để có phương pháp điều trị cụ thể. Nếu sưng phù chân do chứng giãn tĩnh mạch hoặc huyết khối, liệu pháp được chỉ định là mang vớ nén hoặc laser, phẫu thuật, tùy thuộc vào biểu hiện lâm sàng.
Điều trị chứng phù chân nguyên nhân do hệ bạch huyết suy giảm được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa. Phương pháp điều trị nhằm khôi phục khả năng vận động của các mạch bạch huyết, khôi phục chức năng của các hạch bạch huyết, làm sạch không gian giữa các tế bào khỏi chất lỏng dư thừa và các sản phẩm trao đổi chất và độc tố tích tụ.
6. Một số phương pháp điều trị phù nề chân
Để loại bỏ tình trạng sưng phù chân, chúng ta có thể áp dụng một số phương pháp dưới đây:
6.1. Dùng thuốc điều trị
Một số nhóm thuốc chính được dùng điều trị phù chân: thuốc lợi tiểu – thuốc lợi tiểu và thuốc phlebotonic – thuốc tác động lên thành mạch.
- Thuốc lợi tiểu sử dụng cho bất cứ nguyên nhân gây phù nề nào.
- Thuốc phlebotonics sử dụng khi phù nề có liên quan đến suy tĩnh mạch mạn tính.
Xem chi tiết: Các loại thuốc điều trị phù chân
Điều trị phù nề do viêm, dị ứng, thần kinh đòi hỏi có phương pháp tiếp cận đặc biệt. Với trường hợp này, bác sĩ thường ưu tiên loại bỏ bệnh, nguyên nhân chính gây phù chân, thuốc kháng histamine và thuốc chống viêm sẽ được sử dụng.
6.2. Massage chân
Với sự trợ giúp của áp lực và sự cọ xát với cường độ và độ sâu khác nhau, dòng chảy của dịch gian bào từ các mô được kích thích cơ học có thể giảm chứng phù chân. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý massage đúng cách để tránh gây chấn thương vi mô trong các mô mạch máu.
Xem chi tiết: Cách xoa bóp chân bị giãn tĩnh mạch
6.3. Dùng băng Kinesiology
Băng Kinesiology (băng dán cơ Kinesio), là một dải băng đàn hồi, thường mỏng và nhẹ. Loại băng này được tạo thành từ bông và lớp keo dính acrylic y tế thường sử dụng để điều trị đau do chấn thương thể thao giúp giảm đau giảm viêm.
Ngoài ra, băng Kinesiology còn giúp tạo không gian giữa da và mô mềm bên dưới sẽ làm tăng dòng chảy bạch huyết và máu. Dẫn lưu bạch huyết tăng lên sẽ giúp các hạch bạch huyết tăng cường tiêu diệt vi khuẩn, virus và các vật thể lạ khác. Đồng thời việc cung cấp máu dồi dào sẽ giúp cơ thể hoạt động tốt hơn, giảm viêm và sưng tấy sau phẫu thuật và các bệnh viêm nhiễm như phù bạch huyết, các tình trạng viêm mãn tính.
Dùng băng Kinesiology là phương pháp y học thay thế trong đó băng Kinesiology được dính vào da chân. Bác sĩ dán miếng băng thạch cao lên vùng da chân bị phù nề tạo thành các nếp gấp trên da, có thể kích thích cơ học dòng bạch huyết chảy ra từ vùng bị ảnh hưởng và giảm đau. Băng kinesio có khả năng chịu nước, do đó bạn không cần phải tháo nó trước khi tắm, tập thể dục, hoặc đi bơi. Băng có thể dính trên da của bạn 2 – 5 ngày.
Hiệu quả của phương pháp dán kinesiology chưa được chứng minh theo tiêu chí của y học dựa trên bằng chứng.
6.4. Áp dụng vật lý trị liệu
Bấm huyệt là phương pháp vật lý trị liệu phổ biến để điều trị phù chân. Ngoài ra còn một số phương pháp khác như: liệu pháp từ trường, liệu pháp sóng xung kích (SWT), liệu pháp laser, châm cứu được sử dụng như một phương pháp điều trị thay thế.
6.5. Liệu pháp ép chân
Liệu pháp ép chân là tạo áp lực bên ngoài lên hệ thống tĩnh mạch bạch huyết để cải thiện dòng chảy ra ngoài và ngăn ngừa sự ứ đọng chất lỏng ở khu vực chân phù nề. Người bệnh có thể dùng vớ nén đàn hồi, quần bó, băng nén không đàn hồi – băng có độ co giãn thấp, thiết bị CircAid được sử dụng, liệu pháp nén bao gồm phương pháp vật lý trị liệu của nén khí thay đổi.
6.6. Dùng liệu pháp ozon
Liệu pháp ozon là tiêm dưới da hỗn hợp ozone-oxy. Việc dùng nước muối ozon hóa cũng được sử dụng giúp đẩy nhanh quá trình tái tạo, trong điều trị vết loét, vết thương có mủ, trong liệu pháp phức tạp về viêm cục bộ và giảm phù nề. Tuy nhiên, phương pháp này không phải là phương pháp chính trong điều trị phù nề.
6.7. Chiếu xạ máu bằng laser tĩnh mạch (ILBI)
Sử dụng ILBI giúp cung cấp oxy và chất dinh dưỡng đến các mô tăng, chống lại nhiễm trùng do vi rút và vi khuẩn của cơ thể, đồng thời tế bào và mô tái tạo diễn ra nhanh hơn. ILBI có tác dụng giãn mạch, cải thiện vi tuần hoàn máu giúp giảm phù nề.
6.8. Phương pháp điều trị phẫu thuật
Phương pháp phẫu thuật thường được bác sĩ chỉ định khi các phương pháp điều trị sưng phù chân trên không mang lại hiệu quả. Nhóm các phương pháp phẫu thuật bao gồm: cấy ghép hạch bạch huyết, tạo ra các nối mạch bạch huyết và hút mỡ.
