Ai cũng biết thói quen ít vận động ảnh hưởng xấu đến cho sức khỏe nhưng không phải ai cũng hiểu đứng làm việc quá lâu cũng đem lại nhiều nguy cơ không kém. Thế nhưng, do đặc thù nghề nghiệp mà một số công việc như: công nhân, bán hàng, lễ tân, thu ngân,… không thể tránh khỏi việc đứng nhiều. Vậy, đứng quá lâu ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe? Mời bạn đọc cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Mục lục
1. Đứng quá lâu có thể gây hại gì?
Đứng quá lâu gây áp lực lên xương khớp, giảm tuần hoàn máu, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe như đau lưng, mỏi chân, giãn tĩnh mạch, thậm chí tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Các nhóm nghề phải đứng nhiều như nhân viên bán hàng, bác sĩ, y tá, giáo viên, công nhân… đặc biệt dễ gặp phải các vấn đề này.
Dưới đây chúng ta sẽ cùng xem xét chi tiết những ảnh hưởng của việc đứng lâu tới sức khỏe:
1.1 Dễ bị đau nhức cơ thể
Khi bạn đứng, trọng lượng cơ thể sẽ tạo ra áp lực lớn dồn lên cột sống và hai chân. Tình trạng này kéo dài khiến các cơ bắp và các khớp bị căng cứng, tăng nguy cơ giãn dây chằng dẫn đến triệu chứng: đau lưng, nhức mỏi gối, đau nhức cơ bắp, mỏi cổ – vai – gáy.
Mặt khác, đứng liên tục trong thời gian dài cũng làm tăng áp lực từ trọng lượng lên hệ thống thần kinh ở chân, làm rối loạn chức năng dẫn truyền tín hiệu của hệ thần kinh và gây ra dị cảm ở chân như: tê bì, châm chích, nhói như kim châm,….
1.2 Tăng tốc độ thoái hóa xương khớp
Thoái hóa xương khớp là hiện tượng lớp sụn ở đầu xương bị bào mòn, nứt vỡ làm lộ ra các đầu xương và hình thành các gai xương. Ở những người phải đứng làm việc lâu trong một tư thế, các khớp xương như: khớp gối, khớp cột sống, khớp cổ chân,… ít hoạt động, chức năng bôi trơn khớp kém, khớp bị cứng và kém linh hoạt.
Vì lý do này, những người làm công việc yêu cầu phải đứng nhiều sẽ dễ bị thoái hóa khớp hơn, thường gặp nhất là thoái hóa khớp gối, sau đó là thoái hóa cột sống thắt lưng, cột sống cổ, khớp cổ chân,…
1.3 Giảm tuần hoàn máu
Máu giàu oxy được bơm từ tim đến các cơ quan trong cơ thể bởi hệ thống động mạch. Sau đó máu được đưa trở lại tim thông qua các tĩnh mạch. Thế nhưng, khi bạn đứng, trọng lượng sẽ gây áp lực cản trở dòng máu từ chân về tim. Quá trình này làm giảm tuần hoàn máu trong cơ thể gây thiếu hụt oxy và dưỡng chất ở các cơ quan bộ phận trong cơ thể.
Đây là lý do những người phải đứng liên tục trong thời gian dài dễ bị mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt,… Bên cạnh đó, thiếu hụt oxy còn khiến các cơ bắp, làm tích tụ acid lactic dẫn đến triệu chứng đau nhức và co rút cơ.
1.4 Tăng nguy cơ suy giãn tĩnh mạch chân
Giãn tĩnh mạch chân xảy ra khi hệ thống van một chiều và tĩnh mạch bị suy giảm chức năng, phình giãn và nhô lên khỏi bề mặt da. Tình trạng này máu từ tĩnh mạch không thể trở về tim như bình thường, ứ đọng trong lòng mạch và xuất hiện những dòng trào ngược trở lại tĩnh mạch.
Một trong những nguyên nhân gây suy giãn tĩnh mạch chân xuất phát từ sự chênh lệch áp suất giữa hệ thống tĩnh mạch sâu và tĩnh mạch nông, làm tăng áp lực khiến các van thông giữa hai hệ thống tĩnh mạch bị suy giãn. Tình trạng này xảy ra thường xuyên khi cơ thế liên tục ở tư thế đứng trong thời gian dài. Đây là lý do vì sao, người làm việc ở tư thế đứng có nguy cơ cao bị suy giãn tĩnh mạch.
Nghiêm trọng hơn, việc đứng quá lâu ở một tư thế còn làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối tĩnh mạch dẫn đến các triệu chứng như: đau nhức nhối, phù nề, nóng rát bắp chân, sưng tấy ở chân. Nghiêm trọng hơn, cục máu đông có thể di chuyển đến động mạch phổi gây thuyên tắc động mạch phổi nguy hiểm đến tính mạng.
Có thể bạn muốn biết: Suy giãn tĩnh mạch chân có chữa khỏi được không?
1.5 Tăng nguy cơ mắc bệnh tim
Đứng làm việc quá lâu còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Nguyên nhân là do cơ thể ở tư thế đứng trong liên tục nhiều giờ liền khiến máu dồn về chân và khó trở lại tim. Điều này gây thiếu máu cơ tim, lâu dần làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch.
Mặt khác, đứng quá lâu cũng khiến tim phải hoạt động với cường độ cao để đảm bảo tuần hoàn máu nuôi dưỡng các cơ quan bộ phận trong cơ thể. Quá trình này lặp đi lặp lại làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch như: cao huyết áp, hạ huyết áp, rối loạn nhịp tim,…
2. Nghiên cứu khoa học về ảnh hưởng của việc đứng lâu
Để tìm hiểu tác hại của việc đứng lâu, các nhà nghiên cứu Thụy Sĩ đã tiến hành thử nghiệm với một nhóm gồm 14 nam và 12 nữ ở nhiều độ tuổi khác nhau đứng làm việc trong 5 tiếng đồng hồ, với thời gian nghỉ ngơi 30 phút.
Kết quả của nghiên cứu cho thấy:
- Người tham gia cảm thấy mệt mỏi kéo dài ít nhất 30 phút sau khi nghỉ ngơi.
- Cả nhóm tuổi trẻ (18-30) và lớn tuổi (trên 50) đều có mức độ mệt mỏi tương đương.
- Mặc dù có nghỉ ngơi, sự mệt mỏi vẫn tồn tại mà không được nhận biết.
- Công việc đứng lâu có thể gây ra các vấn đề sức khỏe khác như đau lưng, đau chân, sưng chân, giãn tĩnh mạch, và cứng cổ vai.
Một nghiên cứu tổng hợp khác vào năm 2013 xem xét tác động của việc đứng lâu đến sức khỏe của người lao động trong lĩnh vực sản xuất. Nghiên cứu được thực hiện bằng cách xem xét các tài liệu và nghiên cứu trước đây về tư thế đứng kéo dài.
Kết quả của nghiên cứu cho thấy:
- Người lao động đứng lâu gặp phải đau lưng, mỏi cơ, và các vấn đề sức khỏe như Rối loạn cơ xương khớp (MSD).
- Nguy cơ chấn thương do thiếu máu cục bộ tăng lên.
- Các yếu tố như tuổi tác, chiều cao, cân nặng và thời gian đứng cũng cần được xem xét để đánh giá mức độ khó chịu.
Nghiên cứu cũng đề cập đến các giải pháp giảm thiểu tác hại của việc đứng lâu, chẳng hạn như sử dụng thảm chống mệt và đi giày có đế lót. Tuy nhiên, hiệu quả của các giải pháp này vẫn cần được nghiên cứu thêm để xác nhận trong môi trường thực tế của ngành sản xuất.
3. Bà bầu đứng làm việc trong thời gian dài có ảnh hưởng gì tới thai nhi?
Ở phần nội dung này, chúng ta cùng xem xét cụ thể hơn về những ảnh hưởng của việc đứng lâu với một nhóm đối tượng nhỏ nhưng cực kỳ nhạy cảm đó là phụ nữ mang thai.
Một nghiên cứu thực hiện ở Hà Lan với nhóm đối tượng gồm 4680 phụ nữ mang thai đã chỉ ra mối liên hệ giữa việc đứng lâu trong thời gian làm việc và sự phát triển của thai nhi.
Kết quả cho thấy phụ nữ phải đứng nhiều giờ khi làm việc có xu hướng sinh con với chu vi vòng đầu nhỏ hơn trung bình khoảng 1 cm so với những phụ nữ khác. Điều này cho thấy một mối liên hệ đáng chú ý giữa tư thế đứng lâu và sự phát triển của não bộ thai nhi.
Ngoài ra, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng phụ nữ mang thailàm việc quá nhiều giờ (trên 40 giờ/tuần) cũng ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi. Những ảnh hưởng này có thể bắt đầu từ trước 3 tháng cuối thai kỳ nhưng chưa đủ lớn để phát hiện được.
Những phát hiện này cho thấy cần có sự quan tâm đặc biệt đến điều kiện làm việc của phụ nữ mang thai, đặc biệt là những công việc yêu cầu đứng lâu. Việc tạo điều kiện làm việc phù hợp, khuyến khích nghỉ ngơi và thay đổi tư thế thường xuyên là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe của cả người mẹ và thai nhi.
Cần lưu ý rằng nghiên cứu chỉ phân tích mối liên hệ giữa việc đứng lâu và sự phát triển của thai nhi, chứ không phải là nguyên nhân duy nhất. Các yếu tố khác như dinh dưỡng, sức khỏe tổng thể của người mẹ, cũng như các yếu tố di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả thai kỳ.
4. Làm thế nào để giảm ảnh hưởng khi phải đứng lâu?
Mặc dù biết đứng quá lâu có thể gây hại cho sức khỏe nhưng do tính chất công việc, hầu hết mọi người vẫn phải tiếp tục hoạt động đứng trong nhiều giờ liền. Vậy, có cách nào để giảm ảnh hưởng khi phải đứng lâu không? Những gợi ý dưới đây có thể sẽ hữu ích với bạn
4.1 Di chuyển sau một thời gian
Đứng yên trong thời gian quá dài khiến bạn dễ bị đau cơ, cứng khớp và tê bì chân tay. Trong khi đó, chỉ cần bạn nhấc cao chân là có thể cải thiện tuần hoàn máu và giảm áp lực cho hệ thống mạch máu. Vì vậy, bạn nên chủ động di chuyển hoặc tập một số động tác tại chỗ để giảm nhẹ ảnh hưởng do đứng quá lâu gây ra.
Bạn có thể thực hiện một vài hành động đơn giản như:
- Bước chân tại chỗ nhẹ nhàng.
- Duỗi căng từng chân, kết hợp với xoay giãn khớp cổ chân, khớp gối và gập duỗi các ngón chân.
- Nhấc chân lên cao, vung vẩy chân nhẹ nhàng.
- Vươn vai, chuyển động cổ, vặn người, vung vẩy tay tại chỗ
Nếu bị suy giãn tĩnh mạch chân, bạn có thể tập luyện thêm một số động tác chân đơn giản để cải thiện tuần hoàn máu hoặc các bài tập yoga.
Xem chi tiết:
4.2 Chọn giày dép phù hợp
Việc lựa chọn giày dép phù hợp với công việc là điều vô cùng quan trọng, đặc biệt đối với những người phải đứng làm việc lâu. Tùy vào tính chất công việc,mọi người có thể cân nhắc giữa giày và dép nhưng cần lưu ý:
Khi chọn giày, nên chọn giày có thiết kế hỗ trợ vòm chân và có đệm lót êm ái để giảm sốc và áp lực lên gót chân. Đế giày nên có khả năng chống trượt để đảm bảo an toàn khi di chuyển trên các bề mặt trơn trượt. Điều này rất cần thiết cho y tá và nhân viên bán hàng, những người thường xuyên di chuyển trong môi trường có nguy cơ trượt ngã. Bên cạnh đó, cũng cần chọn giày có chất liệu thoáng khí để giữ cho chân luôn khô ráo và thoải mái
Khi chọn dép, nên chọn dép có quai hậu để giữ chân cố định và giảm nguy cơ trượt ngã. Nhân viên spa và thợ làm tóc thường phải di chuyển nhiều, do đó quai hậu sẽ giúp giữ chân ổn định. Đế dép bằng phẳng giúp phân bổ đều áp lực lên bàn chân, đồng thời có độ ma sát tốt để tránh trơn trượt. Dép không nên quá cứng hay quá mềm, vì điều này có thể làm giảm sự ổn định và tăng nguy cơ bị trơn trượt.
4.3 Sử dụng các thiết bị hỗ trợ
Để giảm mỏi chân khi đứng làm việc lâu, bạn có thể tham khảo một số thiết bị hỗ trợ sau:
Vớ y khoa:
Vớ y khoa được thiết kế để nhằm ổn định cơ bắp, cải thiện tuần hoàn máu, giảm ảnh hưởng của trọng lượng cơ thể lên hệ thống tĩnh mạch chân.
Đọc thêm: Hướng dẫn sử dụng vớ y khoa đúng cách
Thảm chống mỏi chân:
Thảm chống mỏ giúp phân tán áp lực lên chân, giảm đau mỏi và cải thiện tư thế đứng. Các vân nổi trên bề mặt thảm giúp kích thích các huyệt đạo ở lòng bàn chân, cải thiện lưu thông máu, giảm phù nề.
Thảm chống mỏi có nhiều loại với kích thước và chất liệu khác nhau, trong đó có 3 loại phổ biến là thảm chống mỏi cao su,thảm chống mỏi PVC và thảm chống mỏi gel. Bạn có thể mua dễ dàng tại rất nhiều website online hoặc các sàn thương mại điện tử lớn hiện nay với giá khoảng 2-3 trăm nghìn đồng cho một sản phẩm với chất lượng ở mức khá.
Miếng lót giày giảm đau mỏi chân:
Miếng lót giày là một giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả để giảm đau mỏi chân, đặc biệt đối với những người phải đứng hoặc đi lại nhiều. Chúng giúp phân tán áp lực lên các vùng nhạy cảm của bàn chân, hỗ trợ vòm chân và cải thiện tư thế đi đứng. Sử dụng miếng lót giày thường xuyên có thể giúp ngăn ngừa các bệnh về chân như viêm gân gót, gai gót chân.
4.4 Nghỉ ngơi khi có thể
Ngay khi có thể, bạn hãy để cơ thể thả lỏng, nghỉ ngơi. Đây là khoảng thời gian giúp làm giãn cơ, khôi phục tuần hoàn đến các bộ phận, giúp cung cấp oxy và dinh dưỡng nhằm hồi phục năng lượng và tăng chữa lành các tổn thương, đặc biệt là tổn thương vi mô.
Bạn có thể lựa chọn nhiều cách nghỉ ngơi đơn giản như:
- Ngồi nghỉ ngơi tại chỗ khoảng 5 – 10 phút sau khi đứng liên tục khoảng 1 tiếng.
- Nằm thư giãn, thả lỏng cơ thể.
- Tập các bài tập giúp giảm căng thẳng như: bơi lội, thiền định, yoga,..
- Sử dụng các dịch vụ giúp giảm căng thẳng như: massage, bấm huyệt,…
4.5 Tăng cường tập luyện
Tập luyện thể dục giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, qua đó tăng khả năng chịu đựng của cơ thể khi phải đứng liên tục trong thời gian dài, giúp giảm hiện tượng đau, nhức mỏi cơ bắp. Bên cạnh đó, hoạt động thường xuyên giúp hệ thống khớp xương trở nên linh hoạt hơn, hạn chế tình trạng cứng khớp và giảm nguy cơ thoái hóa khớp xương.
Tập luyện thường xuyên cũng giúp tim làm quen dần với hoạt động ở cường độ cao, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Bạn có thể tập luyện bất kỳ bộ môn thể thao nào phù hợp với sức khỏe và sở thích của mình như: đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội,…
Có thể bạn quan tâm: Bị nóng ran, ngứa rát chân khi đi bộ là vì sao?
4.6 Bổ sung đầy đủ dưỡng chất
Dinh dưỡng là yếu tố quan trọng để cải thiện sức bền thể chất. Trong chế độ ăn uống hằng ngày, chúng ta nên chủ động bổ sung các loại thực phẩm giàu canxi, magie, sắt và vitamin nhóm B để củng cố hệ cơ – xương khớp.
Xem thêm những cách khác giúp giảm đau mỏi chân khi đứng lâu
Trên đây là nội dung chia sẻ về những tác hại của việc đứng quá lâu và biện pháp để giảm nhẹ tình trạng này. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Giữa việc đứng và ngồi làm việc, đâu mới là lựa chọn tốt hơn? Để có câu trả lời chính xác và đầy đủ, mời bạn đọc tiếp bài viết “Đứng lên hay ngồi xuống? Tư thế làm việc nào tốt cho sức khỏe của bạn?”.
